Budget 2025
૧૯૯૭નું બજેટ, જેને ‘ડ્રીમ બજેટ’ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, તે ભારતના આર્થિક ઇતિહાસમાં એક મહત્વપૂર્ણ સીમાચિહ્નરૂપ છે. તત્કાલીન નાણામંત્રી પી ચિદમ્બરમ દ્વારા રજૂ કરાયેલ આ બજેટ 1991 ના આર્થિક સુધારા પછી દેશમાં નવી આર્થિક વિચારસરણીનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. આ બજેટમાં, ઉદારીકરણ, ખાનગીકરણ અને વૈશ્વિકરણ (LPG) ના સપનાઓને દિશા આપવામાં આવી હતી.
સ્વપ્ન બજેટમાં કર પ્રણાલીને સરળ અને આકર્ષક બનાવવામાં આવી હતી. આવકવેરાની ઉપલી મર્યાદા 40 ટકાથી ઘટાડીને 30 ટકા કરવામાં આવી હતી, જે આજે પણ લાગુ છે. કોર્પોરેટ ટેક્સ પરનો સરચાર્જ દૂર કરીને, કંપનીઓ માટે વ્યવસાય કરવાનું સરળ બનાવ્યું. આ બજેટમાં ખાનગીકરણ પર ભાર મૂકવામાં આવ્યો હતો. આ સાથે, કાળા નાણાંનો પર્દાફાશ કરવા માટે પ્રથમ વખત સ્વૈચ્છિક આવક જાહેરાત યોજના (VDIS) રજૂ કરવામાં આવી, જેના કારણે તે વર્ષે 18,700 કરોડ રૂપિયાનો રેકોર્ડ આવકવેરા સંગ્રહ થયો.
આ બજેટે ખાનગીકરણને વેગ આપ્યો અને બજારને વધુ સ્પર્ધાત્મક બનાવ્યું. આ પછી, ભારતીય અર્થતંત્રમાં નવી ઉર્જાનો સંચાર થયો અને GDP વૃદ્ધિ દર 7 ટકા સુધી પહોંચ્યો. જોકે, સ્વપ્ન બજેટના ફાયદા લાંબા ગાળે દેખાઈ રહ્યા હતા. બજેટ રજૂ થયાના થોડા મહિના પછી, એશિયન આર્થિક કટોકટી આવી, જેના કારણે GDP વૃદ્ધિ દર ઘટીને 4 ટકા થઈ ગયો.
આ બજેટની સફળતામાં કોંગ્રેસે મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી હતી. પી. ચિદમ્બરમને ૧૯૯૧ના સુધારા દ્વારા ભૂતપૂર્વ વડા પ્રધાન નરસિંહ રાવ અને તત્કાલીન નાણામંત્રી ડૉ. મનમોહન સિંહ દ્વારા તૈયાર કરાયેલ આર્થિક પાયો વારસામાં મળ્યો હતો. તે સમયે રાજકોષીય ખાધ ૮ ટકાથી ઘટીને ૪.૫ ટકા થઈ ગઈ હતી. જોકે, થોડા સમય પછી, કોંગ્રેસ સરકારના ગયાના પરિણામો દેખાઈ આવ્યા. ડ્રીમ બજેટ માત્ર એક આર્થિક દસ્તાવેજ જ નહોતો, પરંતુ તે ભારતના આર્થિક ઇતિહાસમાં એક મહત્વપૂર્ણ પગલું હતું.
