HCES: ગામડાના લોકો દૂધ, દહીં અને શાકભાજી પર વધુ ખર્ચ કરે છે, શહેરના લોકો પાછળ રહી જાય છે.

ગયા વર્ષ 2022-23માં, બે દાયકામાં પ્રથમ વખત એવું બન્યું હતું કે ગામમાં કોઈ વ્યક્તિ માટે ખોરાક પરના ખર્ચનો હિસ્સો એક મહિનામાં તેના કુલ વપરાશ ખર્ચના 50 ટકાથી નીચે આવી ગયો. તેવી જ રીતે, શહેરોમાં ખોરાક પરનો ખર્ચ 1999-2000માં 48.06 ટકાથી ઘટીને 2011-12માં 42.62 ટકા અને 2022-23માં 39.17 ટકા થયો છે. એકંદરે, ગ્રામીણ પરિવારમાં વ્યક્તિ દ્વારા ખોરાક પરનો સરેરાશ માસિક ખર્ચ રૂ. 1,939 હતો, જ્યારે શહેરી વિસ્તારોમાં તે રૂ. 2,776 હતો.2022-23ની જેમ, કુલ MPCEના હિસ્સા તરીકે ખોરાક પરનો સૌથી વધુ ખર્ચ 2023-24માં ગ્રામીણ અને શહેરી બંને વિસ્તારોમાં ‘પીણાં, પ્રોસેસ્ડ ફૂડ’ પર જોવા મળ્યો હતો. જ્યારે ગ્રામીણ વસ્તીએ ‘પીણાં, નાસ્તા, પ્રોસેસ્ડ ફૂડ’ પર તેના કુલ MPCEનો 11.09 ટકા ખર્ચ કર્યો હતો, ત્યારે શહેરી વિસ્તારોમાં તેનો હિસ્સો 9.84 ટકા હતો. આ પછી ‘દૂધ અને દૂધની બનાવટો’ પર ખર્ચ કરવામાં આવ્યો, જેમાં ગ્રામીણ પરિવારની વ્યક્તિએ તેના કુલ માસિક ખર્ચના 8.44 ટકા ખર્ચ કર્યો અને શહેરી વિસ્તારના વ્યક્તિએ આના પર 7.19 ટકા ખર્ચ કર્યો.ગ્રામીણ (6.03 ટકા) અને શહેરી (4.12 ટકા) બંને વિસ્તારોમાં શાકભાજી ત્રીજા ક્રમે છે. તે પછી, જ્યારે ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં અનાજ (4.99 ટકા) પર વધુ ખર્ચ થતો હતો, ત્યારે શહેરી વિસ્તારોમાં ફળો (3.87 ટકા) પર વધુ ખર્ચ થતો જોવા મળ્યો હતો. પાંચમા સ્થાને ગ્રામીણ વિસ્તારો માટે ‘ઇંડા, માછલી અને માંસ’ (4.92 ટકા) અને શહેરી વિસ્તારો માટે ‘અનાજ’ (3.76 ટકા) હતા.

2011-12 અને 2022-23ના અગાઉના વર્ષોની સરખામણી કરીએ તો કેટલીક ખાદ્ય ચીજોમાં એક રસપ્રદ વલણ જોવા મળ્યું હતું. ચાલો એક ઉદાહરણ દ્વારા આને સમજવાનો પ્રયત્ન કરીએ. છેલ્લાં કેટલાંક વર્ષોમાં, ગ્રામીણ અને શહેરી બંને વિસ્તારોમાં ખાંડ અને મીઠા પરના ખર્ચમાં ઘટાડો જોવા મળ્યો છે, જ્યારે સમગ્ર દેશમાં ‘પીણાં, પ્રોસેસ્ડ ફૂડ્સ’ પરના ખર્ચમાં વધારો જોવા મળ્યો છે. ‘ઇંડા, માછલી અને માંસ’ અને ખાદ્ય તેલ પરના ખર્ચમાં પણ છેલ્લા દાયકામાં શહેરી પરિવારોના માસિક ખર્ચમાં સતત ઘટાડો જોવા મળ્યો છે. અગાઉ, ગ્રામીણ અને શહેરી બંને વિસ્તારોમાં શાકભાજી, મસાલા અને કઠોળ પરના ખર્ચમાં ઘટાડો થયો હતો પરંતુ 2023-24માં તેમાં વધારો થયો છે. છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં તાજા ફળો પરનો ખર્ચ વધ્યો છે, જ્યારે શહેરી વિસ્તારોમાં દૂધ અને દૂધની બનાવટો પરનો ખર્ચ 2022-23માં વધ્યો હતો પરંતુ 2023-24માં ઘટાડો થયો હતો.