RBI
RBI: ઑક્ટોબર મહિનાના છૂટક ફુગાવાના આંકડાએ ભારતીય રિઝર્વ બેંક (RBI) માટે નવા પડકારો ઉભા કર્યા છે. કન્ઝ્યુમર પ્રાઇસ ઇન્ડેક્સ (CPI) પર આધારિત છૂટક ફુગાવો 6.21 ટકા પર પહોંચી ગયો છે, જે છેલ્લા 14 મહિનામાં સૌથી વધુ છે. આ આંકડો RBIના 2-6 ટકાના લક્ષ્યાંકની રેન્જની બહાર છે, જેના કારણે RBI પર ફુગાવાને કાબૂમાં લેવાનું દબાણ વધુ વધ્યું છે. આવી સ્થિતિમાં સવાલ એ ઉઠી રહ્યો છે કે શું આરબીઆઈ આગામી મોનેટરી કમિટીની બેઠકમાં વ્યાજ દર ઘટાડવાનો નિર્ણય લઈ શકશે?
RBIની મોનેટરી પોલિસી કમિટી (MPC)ની આગામી બેઠક ડિસેમ્બરમાં યોજાવાની છે, જેમાં નીતિગત વ્યાજ દરો અંગે નિર્ણય લેવામાં આવશે. અગાઉ, નિષ્ણાતો અને બજારે ડિસેમ્બરમાં વ્યાજદરમાં કાપની અપેક્ષા વ્યક્ત કરી હતી, જેથી નબળી પડી રહેલી અર્થવ્યવસ્થાને રાહત મળી શકે. પરંતુ, ફુગાવો ઉચ્ચ સ્તરે પહોંચ્યા બાદ આ શક્યતાને ફટકો પડ્યો છે.
ઑક્ટોબરમાં છૂટક મોંઘવારી દરમાં થયેલો વધારો અણધાર્યો તો હતો જ, પરંતુ તે RBI માટે પણ મોટો માથાનો દુખાવો બની ગયો છે. વૈશ્વિક સ્તરે, અમેરિકા, યુરોપ, ચીન અને અન્ય વિકસિત અર્થતંત્રોમાં વ્યાજ દરમાં ઘટાડો ચાલુ છે. અમેરિકા અને યુરોપિયન સેન્ટ્રલ બેંકે આ વર્ષે ઘણી વખત વ્યાજદરમાં ઘટાડો કર્યો છે. તેનાથી વિપરિત ભારતમાં વધી રહેલા ફુગાવાના દરને કારણે વ્યાજદરમાં કાપની શક્યતા નબળી પડી છે.
આરબીઆઈના ગવર્નર શક્તિકાંત દાસે પહેલાથી જ સ્પષ્ટતા કરી છે કે કેન્દ્રીય બેંકનું પ્રાથમિક લક્ષ્ય ફુગાવાને નિયંત્રણમાં રાખવાનું છે. જ્યારે ફુગાવાનો દર 6 ટકાથી વધી જાય છે, ત્યારે RBI સામાન્ય રીતે વ્યાજ દર વધારવાનું પગલું લે છે. આનાથી બજારમાં રોકડ પ્રવાહમાં ઘટાડો થાય છે અને માંગમાં ઘટાડો થાય છે, જે ફુગાવાને ઘટાડવામાં મદદ કરે છે.
વધતી મોંઘવારી વચ્ચે અર્થતંત્ર પહેલેથી જ મંદીનો સામનો કરી રહ્યું છે. ઓટોમોબાઈલ સેક્ટર વેચાણમાં ઘટાડા સાથે સંઘર્ષ કરી રહ્યું છે, જ્યારે FMCG કંપનીઓના નાણાકીય પરિણામો વપરાશમાં ઘટાડો સૂચવે છે. શેરબજારમાં પણ ઘટાડાનો દોર ચાલુ છે. આવી સ્થિતિમાં, વ્યાજદરમાં ઘટાડો કરવાની જરૂરિયાત અનુભવાઈ હતી, જેથી બજારમાં રોકડ પ્રવાહ વધે અને માંગને પ્રોત્સાહન મળે.
ડિસેમ્બરની બેઠકમાં આરબીઆઈ વ્યાજ દરો પર યથાસ્થિતિ જાળવી રાખે તેવી ઉચ્ચ સંભાવના છે. ફુગાવાને નિયંત્રણમાં લાવવા માટે, મધ્યસ્થ બેંક વ્યાજ દરોમાં વધારો કરવાનું પસંદ કરી શકે છે, પરંતુ તેની અર્થવ્યવસ્થા પર નકારાત્મક અસર પડી શકે છે. નિષ્ણાતો માને છે કે આરબીઆઈ હાલના દરો જાળવી શકે છે, જેમ કે છેલ્લા 10 વખતમાં થયું છે.
