New labour code: નવો શ્રમ સંહિતા ગિગ અને પ્લેટફોર્મ કામદારો માટે રક્ષણ સુનિશ્ચિત કરે છે
21 નવેમ્બર, 2025 ના રોજ અમલમાં આવેલા નવા શ્રમ સંહિતાએ ભારતમાં ગિગ અને પ્લેટફોર્મ કામદારો માટે એક મહત્વપૂર્ણ સુરક્ષા માળખું સ્થાપિત કર્યું છે. પ્રથમ વખત, કાયદો ગિગ કામદારો, પ્લેટફોર્મ કામદારો અને એગ્રીગેટર્સ જેવી શ્રેણીઓને ઔપચારિક રીતે વ્યાખ્યાયિત કરે છે. સ્વિગી, અર્બન કંપની અને ઉબેર સહિતના તમામ એગ્રીગેટર્સને હવે ગિગ કામદારો કલ્યાણ ભંડોળમાં તેમના વાર્ષિક ટર્નઓવરના 1-2% યોગદાન આપવાની જરૂર પડશે, જે આરોગ્યસંભાળ, અકસ્માત કવર, પ્રસૂતિ લાભો અને વૃદ્ધાવસ્થા સુરક્ષા જેવા લાભો પ્રદાન કરશે.
ગિગ કામદારો માટે UAN અને પોર્ટેબલ લાભો:
સરકારે સ્પષ્ટતા કરી છે કે તમામ ગિગ અને પ્લેટફોર્મ કામદારોને આધાર-લિંક્ડ યુનિવર્સલ એકાઉન્ટ નંબર (UAN) જારી કરવામાં આવશે. આ UAN દ્વારા, લાભો સંપૂર્ણપણે પોર્ટેબલ હશે, પછી ભલે તે કાર્યકર કયા રાજ્યમાં કામ કરે છે. 16 વર્ષ અને તેથી વધુ ઉંમરના તમામ કામદારો માટે નોંધણી ફરજિયાત રહેશે, અને આધાર અને સ્વ-ઘોષણા દ્વારા પૂર્ણ કરી શકાય છે. હેલ્પલાઇન અને સુવિધા કેન્દ્રો પણ સ્થાપિત કરી શકાય છે.
૧-૨% યોગદાન અને ૫% મર્યાદા:
નવી સિસ્ટમ હેઠળ, એગ્રીગેટર્સ તેમના વાર્ષિક ટર્નઓવરના ૧-૨% ગિગ વર્કર્સ સોશિયલ સિક્યુરિટી ફંડમાં ફાળો આપશે, પરંતુ આ યોગદાન કામદારોને સીધી ચૂકવવામાં આવતી રકમના ૫% થી વધુ નહીં હોય. આ રકમ રાષ્ટ્રીય સામાજિક સુરક્ષા ભંડોળમાં જશે અને કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા ગિગ વર્કર્સ માટે વિવિધ સામાજિક સુરક્ષા યોજનાઓનું સંચાલન કરવા માટે તેનો ઉપયોગ કરવામાં આવશે. ફંડના બોર્ડમાં એગ્રીગેટર્સ અને ગિગ વર્કર્સના પ્રતિનિધિઓનો પણ સમાવેશ થશે.
રાજ્ય ઉદાહરણો:
અગાઉ, કર્ણાટક અને તેલંગાણાએ ગિગ વર્કર્સ માટે પોતાના માળખા વિકસાવ્યા છે. કર્ણાટકે ૧૨ સપ્ટેમ્બર, ૨૦૨૫ ના રોજ પ્લેટફોર્મ-આધારિત ગિગ વર્કર્સ એક્ટ લાગુ કર્યો હતો, જેમાં પ્રતિ ટ્રાન્ઝેક્શન ૧-૫% કલ્યાણ ફી ફરજિયાત હતી. તેલંગાણાએ તાજેતરમાં એક ડ્રાફ્ટ એક્ટને મંજૂરી આપી હતી જે આશરે ૩૦૦,૦૦૦ ગિગ વર્કર્સને આવરી લેશે.
