બાળકો માટે સ્ક્રીન સમય વધવાથી સ્વાસ્થ્ય જોખમો વધે છે – જાણો કયા અંગો સૌથી વધુ પ્રભાવિત થાય છે
આજના ડિજિટલ યુગમાં, બાળકો અભ્યાસ, ગેમિંગ અને મનોરંજનના નામે સ્માર્ટફોન, ટેબ્લેટ, લેપટોપ અને ટીવી પર કલાકો વિતાવે છે. વધેલા સ્ક્રીન સમયની અસર ફક્ત આંખો સુધી મર્યાદિત નથી; તેની ઘણા મહત્વપૂર્ણ અંગો પર પણ ઊંડી અસર પડે છે. ચાલો સમજીએ કે બાળકોના શરીર પર વધુ પડતા સ્ક્રીન સમયની અસરો અને કયા નિવારક પગલાં લઈ શકાય છે.
વધુ પડતો સ્ક્રીન સમય શરીરના આ ભાગોને અસર કરે છે:
૧. આંખનો તાણ
લાંબા સમય સુધી સ્ક્રીન પર નજર રાખવાથી ડિજિટલ આંખનો તાણ, સૂકી આંખો અને ઝાંખી દ્રષ્ટિ જેવી સમસ્યાઓ થઈ શકે છે. સ્ક્રીન પર સતત ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવાથી આંખોનો થાક વધી શકે છે, અને જો સમયસર ધ્યાન આપવામાં ન આવે તો, માયોપિયા (નજીકની વસ્તુઓની દ્રષ્ટિમાં ક્ષતિ) જેવી સ્થિતિઓ વિકસી શકે છે.
૨. હાડકાં અને સ્નાયુઓ પર તણાવ
કલાકો સુધી એક જ સ્થિતિમાં બેસી રહેવાથી ગરદન, પીઠ અને કમરમાં દુખાવો થઈ શકે છે. શારીરિક પ્રવૃત્તિનો અભાવ બાળકોના સ્નાયુઓના વિકાસને અસર કરે છે અને હાડકાં નબળા પાડે છે.
૩. હૃદય અને વજન પર અસરો
સતત બેઠાડુ વર્તન સ્થૂળતામાં ફાળો આપે છે. સ્થૂળતા હૃદય રોગ અને ચયાપચયની સમસ્યાઓ તરફ દોરી શકે છે. ફિટ શરીર જાળવવા માટે બાળકો માટે દરરોજ શારીરિક રીતે સક્રિય રહેવું ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે.
૪. ઊંઘની ગુણવત્તામાં ઘટાડો
સૂતા પહેલા સ્ક્રીન જોવાથી વાદળી પ્રકાશને કારણે મગજ જાગૃત રહી શકે છે, જે ઊંઘવામાં વિલંબ કરે છે અને ઊંઘના ચક્રમાં વિક્ષેપ પાડે છે. આ બાળકો દિવસભર થાકેલા, ચીડિયા અને નબળા લાગે છે.
૫. માનસિક સ્વાસ્થ્ય પર અસર
ઓનલાઇન સામગ્રી સતત જોવાથી અને સોશિયલ મીડિયા પર સક્રિય રહેવાથી બાળકો પોતાની સરખામણી અન્ય લોકો સાથે કરી શકે છે. આ તણાવ, ચિંતા અને આત્મવિશ્વાસનો અભાવ વધારી શકે છે. સતત સૂચનાઓ તપાસવાની આદત માનસિક સ્વાસ્થ્ય પર પણ નકારાત્મક અસર કરે છે.
બાળકોનો સ્ક્રીન સમય કેવી રીતે ઘટાડવો
ફેમિલી ટાઇમ અથવા હોમ પાર્ટી: અઠવાડિયામાં એક ગેજેટ-મુક્ત ફેમિલી ટાઇમનું આયોજન કરો જેમાં રમતો અથવા સક્રિય પડકારોનો સમાવેશ થાય છે.
આઉટડોર સ્કેવેન્જર હન્ટ: બાળકોને સક્રિય રાખવા માટે પાર્ક અથવા બગીચામાં સ્કેવેન્જર હન્ટ જેવી રમતો રમવા માટે આમંત્રિત કરો.
રમતગમતને આદત બનાવો: બેડમિન્ટન, ફ્રીસ્બી, ક્રિકેટ અથવા સાયકલિંગ જેવી આઉટડોર રમતોને તેમના દિનચર્યામાં સામેલ કરો.
ઉગાડવાનું બાગકામ: છોડને પાણી આપવું અને માટી ફેરવવી જેવા નાના કાર્યો બાળકોને સક્રિય રાખે છે અને સ્ક્રીનથી દૂર રાખે છે.
20-20-20 નિયમનું પાલન કરો: સ્ક્રીન સમયના દરેક 20 મિનિટ પછી, 20 ફૂટ દૂર 20 સેકન્ડ માટે જુઓ – આ તમારી આંખોને આરામ આપવામાં મદદ કરે છે.
બ્લુ લાઇટ ફિલ્ટરનો ઉપયોગ કરો: સ્ક્રીનની તેજને રૂમની તેજ સાથે સમાયોજિત કરો અને નાઇટ મોડ અથવા બ્લુ લાઇટ ફિલ્ટર ચાલુ કરો.
