“ChatGPT લોન્ચ થયા પછી ભારતની કમ્પ્યુટર સેવા નિકાસમાં 30%નો વધારો થયો”
આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ (AI) ના મોજાએ ભારતના કમ્પ્યુટર સેવાઓ નિકાસમાં નવો પ્રાણ ફૂંક્યો છે.
વિશ્વ બેંકના દક્ષિણ એશિયાના મુખ્ય અર્થશાસ્ત્રી ફ્રાન્ઝિસ્કા ઓહ્નસોર્જે જણાવ્યું હતું કે ChatGPT લોન્ચ થયા પછી ભારતની કમ્પ્યુટર સેવાઓ નિકાસમાં 30% નો વધારો થયો છે.
RBI ડેટા AI તેજીની અસર દર્શાવે છે
રિઝર્વ બેંક ઓફ ઇન્ડિયા (RBI) ના તાજેતરના ડેટા અનુસાર,
ભારતની સોફ્ટવેર સેવાઓ નિકાસ એપ્રિલ-જૂન 2025 ક્વાર્ટરમાં $47.32 બિલિયન સુધી પહોંચી ગઈ,
ગયા વર્ષના સમાન ક્વાર્ટરની તુલનામાં 13% નો વધારો.
તેનાથી વિપરીત, ChatGPT લોન્ચ થયા પહેલા – જુલાઈ-સપ્ટેમ્બર 2022 ક્વાર્ટરમાં – આ આંકડો $36.23 બિલિયન હતો.
ઓહ્નસોર્જ કહે છે કે ભારત આ પરિવર્તનનો મુખ્ય લાભાર્થી છે,
ખાસ કરીને બિઝનેસ પ્રોસેસ આઉટસોર્સિંગ (BPO) જેવા સેવા ક્ષેત્રોમાં,
જે ઝડપથી AI અપનાવી રહ્યા છે.
AI કૌશલ્યોની માંગ બમણી થઈ
વિશ્વ બેંકના અહેવાલ મુજબ,
ચેટજીપીટી શરૂ થયા પછી, BPO ક્ષેત્રમાં AI કૌશલ્યોની માંગ વધીને 12% થઈ ગઈ છે –
જે અગાઉના દર કરતા બમણી છે અને અન્ય ક્ષેત્રો કરતા ત્રણ ગણી વધારે છે.
ભારત હવે ઓક્સફર્ડ ઇનસાઇટ્સ ગવર્નમેન્ટ AI રેડીનેસ ઇન્ડેક્સમાં 46મા સ્થાને પહોંચી ગયું છે –
જે ઉભરતા બજારોમાં શ્રેષ્ઠ પ્રદર્શન છે અને વિકસિત દેશોના સ્તરની નજીક છે.
વેપાર ખાધને સંતુલિત કરતી સેવા નિકાસ
ભારતના અર્થતંત્ર માટે સેવા ક્ષેત્રની નિકાસ મહત્વપૂર્ણ છે,
કારણ કે તે દેશને વિદેશી હૂંડિયામણ કમાવવામાં અને માલ વેપાર ખાધને સંતુલિત કરવામાં મદદ કરે છે.
વાણિજ્ય મંત્રાલયના પ્રારંભિક ડેટા અનુસાર –
- એપ્રિલ-ઓગસ્ટ 2025-26 વચ્ચે,
- ભારતનો માલ વેપાર ખાધ $122 બિલિયન હતો,
- જ્યારે સેવાઓ વેપાર સરપ્લસ $81 બિલિયન સુધી પહોંચ્યો.
- પાછલા નાણાકીય વર્ષ 2024-25 માં,
- માલ વેપાર ખાધ $121 બિલિયન હતી,
જ્યારે સેવાઓનો સરપ્લસ $68 બિલિયન હતો—
એટલે કે સેવા ક્ષેત્ર ભારતના મજબૂત બાહ્ય સંતુલન જાળવવામાં નિર્ણાયક ભૂમિકા ભજવી રહ્યું છે.
- FDI અને ખાનગી રોકાણમાં પડકારો
- ફ્રાન્ઝિસ્કા ઓહ્નસોર્જે જણાવ્યું હતું કે
- AI તકો ખાનગી રોકાણને આકર્ષી શકે છે,
- પરંતુ કુલ રોકાણમાં નોંધપાત્ર વધારો કરશે નહીં,
- કારણ કે ભારતમાં ખાનગી મૂડી ખર્ચ વૃદ્ધિ કોવિડ રોગચાળા પછી ધીમી રહી છે.
તેણીએ કહ્યું કે
“ભારતમાં જાહેર રોકાણ ઝડપથી વધ્યું છે,
પરંતુ ખાનગી રોકાણની ગતિ ભારતીય ધોરણો દ્વારા ધીમી છે—
જોકે તે હજુ પણ આંતરરાષ્ટ્રીય સરખામણીમાં સંતુલિત છે.”
ચોખ્ખો FDI નોંધપાત્ર રીતે ઘટ્યો
RBI ના તાજેતરના ડેટા અનુસાર, જુલાઈ 2025 માં ભારતનો કુલ FDI $11.11 બિલિયનના 50 મહિનાના ઉચ્ચતમ સ્તર પર પહોંચ્યો હતો, પરંતુ ચોખ્ખો FDI ઘટીને માત્ર $5.05 બિલિયન થયો હતો.
ભારતમાં વિદેશી કંપનીઓના રોકાણ અને ભારતીય કંપનીઓના વિદેશી રોકાણોને સમાયોજિત કર્યા પછી બાકી રહેલ નાણાંની રકમ એ ચોખ્ખી FDI છે.
નાણાકીય વર્ષ 2024-25 માં ચોખ્ખી FDI માં નોંધપાત્ર ઘટાડો જોવા મળ્યો –
- 2023-24 માં $10.15 બિલિયનથી માત્ર $959 મિલિયન થયું.
- જોકે, કુલ રોકાણ વધીને $80.62 બિલિયન થયું.
- AI અને સેવા ક્ષેત્ર એક નવું વૃદ્ધિ એન્જિન બનાવી રહ્યા છે
- ભારતનું સેવા ક્ષેત્ર, AI ટેકનોલોજી સાથે મળીને, હવે એક નવા વૃદ્ધિ એન્જિન તરીકે ઉભરી રહ્યું છે.
- જ્યારે ChatGPT જેવા સાધનોએ સોફ્ટવેર અને સેવા નિકાસને વેગ આપ્યો છે,
FDI અને સુધારેલ ખાનગી મૂડી વૃદ્ધિના આગામી તબક્કાને વ્યાખ્યાયિત કરશે.
