Edible Oil પરની બેઝિક કસ્ટમ ડ્યુટી (BCD) 20% થી ઘટાડીને 10% કરી
કાચા તેલ પર શુલ્ક કેમ ઘટાડ્યો?
પછલા કેટલાક મહિનાઓથી ખાદ્ય તેલની કિંમતો આકાશને છૂઈ રહી હતી. સપ્ટેમ્બર 2024માં સરકારએ આયાત શુલ્ક વધાર્યો હતો, જેનો ઉદ્દેશ દેશના સ્થાનિક ઉદ્યોગને પ્રોત્સાહન આપવો હતો.
ઉલ્ટો પ્રભાવ:
પરંતુ આ નિર્ણયનો ઉલ્ટો અસર થઈ રહ્યો છે. આંતરરાષ્ટ્રીય બજારમાં પણ તેલની કિંમતો વધી છે, અને બંને સાથે મળીને ભારતની બજારમાં ખાદ્ય તેલની કિંમતો વધુ વધી ગઈ છે.
લોકો પર અસર:
આમ જનતાની રસોડામાં તંગદસ્તી વધી ગઈ છે. તેલની બોટલ ખરીદતા પહેલા લોકો બે વખત વિચારવા લાગ્યા છે.
આ પરિસ્થિતિને ધ્યાનમાં રાખીને કેન્દ્ર સરકારે હવે કાચા ખાદ્ય તેલ પર લાગતા સીમા શુલ્કને 20%માંથી ઘટાડીને 10% કરવાનો નિર્ણય લીધો છે. આ કાપ ખાસ કરીને કાચા સૂર્યમુખી, સોયાબીન અને પામ તેલ પર લાગુ પડશે. આ તેલનો ઉપયોગ ભારતમાં મોટા પાયે ભોજન બનાવવામાં થાય છે. સરકારનું માનવું છે કે આ પગલાંથી તેલની કિંમતો ઘટી જશે અને ઉપભોક્તાઓને રાહત મળશે.
શુલ્કના અંતરમાં વધારો એટલે શું?
હવે સમજીયે કે કાચા અને શુદ્ધ તેલ વચ્ચે શુલ્કનો અંતર 8.75% થી વધીને 19.25% થવાનો શું અર્થ છે. સરળ ભાષામાં કહીએ તો કાચું તેલ એ તેલ છે, જે સીધું આયાત થાય છે અને તેને રિફાઇન કરાયું ન હોય. જ્યારે શુદ્ધ તેલ તેલ હોય છે, જે પહેલેથી જ પ્રોસેસ થયેલું હોય અને સીધું વાપરવા માટે તૈયાર હોય.
પહેલાં કાચા અને શુદ્ધ તેલ વચ્ચે શુલ્કનો ફર્ક માત્ર 8.75% હતો. એટલે કે, શુદ્ધ તેલ આયાત કરવું વધુ મોંઘું ન હતું.
પરંતુ હવે સરકારે કાચા તેલ પર શુલ્ક ઘટાડીને આ અંતર 19.25% કરી દીધું છે. તેનો અર્થ એ થયો કે હવે શુદ્ધ તેલ આયાત કરવું વધુ મોંઘું થઈ જશે. આથી કંપનીઓ હવે કાચું તેલ આયાત કરી ભારતમાં જ તેને રિફાઇન કરાવવાનું પસંદ કરશે.
આથી દેશના રિફાઇનિંગ ઉદ્યોગને પ્રોત્સાહન મળશે, રોજગારના અવસરો વધશે અને શુદ્ધ તેલની આયાત ઘટશે. સાથે જ, કાચા તેલની કિંમત ઘટવાથી રિફાઇન્ડ તેલની કિંમત પણ ઘટી શકે છે.
ઉપભોક્તાઓ સુધી લાભ કેવી રીતે પહોંચશે?
સરકારે સ્પષ્ટ કહ્યું છે કે આ શુલ્કમાં ઘટાડાનો પૂરો લાભ ઉપભોક્તાઓ સુધી પહોંચવો જોઈએ. આ માટે ખાદ્ય તેલ ઉદ્યોગ સાથે સંકળાયેલા સંગઠનો અને હિતધારકોને એક સલાહ આપવામાં આવી છે. આ સલાહમાં કહ્યું છે કે તેલની કિંમતો ઓછા કરવી જોઈએ જેથી સામાન્ય માણસને સીધો લાભ મળી શકે.
શું કિંમતો ખરેખર ઘટશે?
આ પ્રશ્ન દરેકની મનમાં આવે છે. સરકારએ શુલ્ક તો ઘટાડ્યો છે, પરંતુ શું તેલ કંપનીઓ આ રાહત ઉપભોક્તાઓ સુધી પહોંચાડશે? ઘણીવાર જોવા મળ્યું છે કે શુલ્કમાં ઘટાડો કે બીજી રાહતનો લાભ ઉદ્યોગ પોતાના હાથમાં રાખે છે અને કિંમતો ઘટતી નથી. આ વખતે સરકારે કડક વલણ અપનાવ્યું છે અને સ્પષ્ટ સૂચનાઓ આપી છે કે કિંમતો ઘટવી જ જોઈએ. પણ આ કેટલુ અસરકારક થશે, તે તો સમય જ બતાવશે.
