શસ્ત્રક્રિયા દરમિયાન આપવામાં આવતું એનેસ્થેસિયા કેટલું સલામત છે અને તે ક્યારે ખતરનાક છે?
કર્ણાટકની રાજધાની બેંગલુરુમાં એક ચોંકાવનારો કિસ્સો પ્રકાશમાં આવ્યો છે, જ્યાં એક સર્જન પર તેની જ પત્નીની હત્યા કરવાનો આરોપ મૂકવામાં આવ્યો છે. પોલીસનો આરોપ છે કે ડૉક્ટરે તેની પત્નીની સારવાર કરવાના બહાને તેને એનેસ્થેસિયાનો ઓવરડોઝ આપ્યો હતો, જેના કારણે તેનું મૃત્યુ થયું હતું. આ ઘટના એપ્રિલમાં બની હતી, પરંતુ ફોરેન્સિક રિપોર્ટ જાહેર થયા પછી, તેને શંકાસ્પદ મૃત્યુથી હત્યાના કેસમાં બદલી નાખવામાં આવી હતી.
રિપોર્ટમાં મહિલાના શરીરમાં પ્રોપોફોલ નામની દવા મળી આવી હતી. આ એક શક્તિશાળી ઇન્ટ્રાવેનસ એનેસ્થેટિક છે, જે દર્દીઓને ઓપરેશન દરમિયાન બેભાન કરવા માટે મર્યાદિત માત્રામાં આપવામાં આવે છે. આ પ્રશ્ન ઉભો કરે છે કે એનેસ્થેસિયાનો સામાન્ય સલામત ડોઝ શું છે અને તે ક્યારે જીવલેણ બની શકે છે.
એનેસ્થેસિયા શું છે?
શસ્ત્રક્રિયા દરમિયાન પીડા અને અગવડતાને નિયંત્રિત કરવા માટે દર્દીઓને એનેસ્થેસિયા આપવામાં આવે છે. ડોકટરો દર્દીની ઉંમર, વજન, આરોગ્ય સ્થિતિ અને બ્લડ પ્રેશરના આધારે ડોઝ નક્કી કરે છે. કેટલીક દવાઓ શરીરના કુલ વજનના આધારે આપવામાં આવે છે, જ્યારે અન્ય ફક્ત શરીરના વજનના આધારે આપવામાં આવે છે.
કઈ પરિસ્થિતિઓમાં ઓછી માત્રા સૂચવવામાં આવે છે?
- દર્દીનું બ્લડ પ્રેશર પહેલેથી જ ઓછું છે
- ખૂબ વધારે લોહી ગુમાવ્યું છે
- હૃદય કે ફેફસાંની ક્ષમતા નબળી પડી ગઈ છે
- જો કોઈ વૃદ્ધ દર્દી અથવા કિડની/યકૃતની સમસ્યાવાળા દર્દી હોય તો
આવા કિસ્સાઓમાં, વધુ પડતી એનેસ્થેસિયા હૃદયના ધબકારામાં અચાનક ઘટાડો, બ્લડ પ્રેશરમાં ગંભીર ઘટાડો અને કાર્ડિયાક અરેસ્ટનું જોખમ વધારી શકે છે.
મૃત્યુનું જોખમ કયા ડોઝ પર વધે છે?
સામાન્ય રીતે શસ્ત્રક્રિયા દરમિયાન આપવામાં આવતી એનેસ્થેસિયાની માત્રા સલામત મર્યાદામાં હોય છે. સ્વસ્થ વ્યક્તિમાં એનેસ્થેસિયાથી મૃત્યુનું જોખમ 100,000 માંથી 1 હોવાનો અંદાજ છે. જો કે, પહેલાથી અસ્તિત્વમાં રહેલા હૃદય, કિડની અથવા ન્યુરોલોજીકલ સમસ્યાઓ ધરાવતા દર્દીઓમાં, થોડા મિલીલીટર ઓવરડોઝ પણ કાર્ડિયાક અરેસ્ટ અથવા મગજને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે.
