‘One Nation, One Election’ : વન નેશન વન ઈલેક્શન પર પૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ રામનાથ કોવિંદના નેતૃત્વમાં બનેલી કમિટીએ પોતાનો રિપોર્ટ રાષ્ટ્રપતિ દ્રૌપદી મુર્મુને સોંપ્યો છે. આ રિપોર્ટ 18626 પાનાનો છે. આ દરમિયાન કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી અમિત શાહ પણ હાજર રહ્યા હતા. આ સમિતિની રચના 1 સપ્ટેમ્બર, 2023ના રોજ કરવામાં આવી હતી. લગભગ 191 દિવસના સંશોધન બાદ સમિતિએ પોતાનો રિપોર્ટ રાષ્ટ્રપતિને સોંપ્યો છે.
બંધારણમાં સુધારો કરવાની ભલામણ
રામનાથ કોવિંદ સમિતિએ સ્થાનિક સંસ્થા, વિધાનસભા અને લોકસભાની ચૂંટણીઓ કરવા માટે એક જ એટલે કે સામાન્ય મતદાર યાદી બનાવવાનું સૂચન કર્યું છે, કારણ કે લોકસભા અને વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ માટે અલગ મતદાર યાદીઓ તૈયાર કરવામાં આવે છે. આ સાથે સમિતિએ દેશમાં લોકસભા અને વિધાનસભાની ચૂંટણી એકસાથે કરાવવા માટે બંધારણમાં સુધારાની ભલામણ કરી છે.
વન નેશન વન ઇલેક્શન માટે બંધારણના કયા અનુચ્છેદમાં સુધારો કરવો પડશે?
પૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ કોવિંદની આગેવાની હેઠળની સમિતિએ એક રાષ્ટ્ર એક ચૂંટણી માટે રાષ્ટ્રપતિને બંધારણના છેલ્લા પાંચ લેખોમાં સુધારાની ભલામણ કરી છે. આ પાંચ લેખોમાં સંસદના ગૃહોની અવધિ સાથે સંબંધિત કલમ 83, લોકસભાના વિસર્જનને લગતી કલમ 85, રાજ્યની વિધાનસભાઓની અવધિ સાથે સંબંધિત કલમ 172, રાજ્ય વિધાનસભાઓના વિસર્જનને લગતી કલમ 174 અને અનુચ્છેદનો સમાવેશ થાય છે. રાજ્યોમાં રાષ્ટ્રપતિ શાસન લાદવા સંબંધિત 356નો સમાવેશ થાય છે.
પ્રથમ તબક્કામાં લોકસભા અને વિધાનસભાની ચૂંટણી યોજાઈ શકે છે,
રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે પહેલા તબક્કામાં લોકસભા અને વિધાનસભાની ચૂંટણી એક સાથે થઈ શકે છે. આ પછી, 100 દિવસમાં બીજા તબક્કામાં સ્થાનિક સંસ્થાઓની ચૂંટણી થઈ શકે છે. કમિટીના રિપોર્ટ મુજબ મોટા ભાગના રાજકીય પક્ષો લોકસભા, વિધાનસભા અને પંચાયતની ચૂંટણી એક સાથે કરાવવા માટે સહમત થયા છે.
સમિતિએ એક રાષ્ટ્ર-એક ચૂંટણી માટે સરકાર પડવાની સ્થિતિમાં એક સાથે ચૂંટણી યોજવાની વ્યવસ્થા જાળવી રાખવા માટે મહત્વપૂર્ણ ભલામણો કરી છે. આ સાથે લોકપ્રતિનિધિત્વ અધિનિયમ, 1951ની સંબંધિત જોગવાઈઓમાં સુધારો કરવાની પણ ભલામણ કરવામાં આવી છે. સમિતિનું માનવું છે કે તેની તમામ ભલામણો સાર્વજનિક ક્ષેત્રમાં હોવી જોઈએ, પરંતુ આ અંગેનો નિર્ણય સરકારે જ લેવો જોઈએ.
