સુપર પાવર હથિયારો: ICBMs વ્યૂહાત્મક સંતુલનને કેવી રીતે બદલી રહ્યા છે?
ઇન્ટરકોન્ટિનેન્ટલ બેલિસ્ટિક મિસાઇલો (ICBM) એટલી વિશાળ રેન્જ ધરાવતા શસ્ત્રો છે કે તેઓ એક ખંડથી બીજા ખંડ પર સરળતાથી પ્રહાર કરી શકે છે. તેમનો હેતુ માત્ર લશ્કરી ક્ષમતા દર્શાવવાનો જ નહીં પણ વ્યૂહાત્મક પ્રભુત્વ સ્થાપિત કરવાનો પણ છે.
રશિયાનું RS-28 સરમત – “સુપર હેવી મોન્સ્ટર”
હાલમાં, રશિયાનું RS-28 સરમત વિશ્વનું સૌથી લાંબી રેન્જ અને સૌથી ખતરનાક મિસાઇલ માનવામાં આવે છે. રશિયા દાવો કરે છે કે તેની રેન્જ 18,000 કિલોમીટર સુધી પહોંચે છે, એટલે કે તે કોઈપણ લોન્ચ સાઇટથી વિશ્વના લગભગ કોઈપણ મોટા લક્ષ્યને હિટ કરી શકે છે.
સરમત એક સુપર-હેવી, સાયલો-આધારિત ICBM છે. તે MIRV (મલ્ટીપલ ઇન્ડિપેન્ડન્ટલી ટાર્ગેટેબલ રીએન્ટ્રી વ્હીકલ્સ) વોરહેડ્સ અને હાઇપરસોનિક ગ્લાઇડ વ્હીકલ્સ વહન કરવામાં સક્ષમ છે. તેની રચના પરંપરાગત મિસાઇલ સંરક્ષણ પ્રણાલીઓ દ્વારા તેને અટકાવવાનું અત્યંત મુશ્કેલ બનાવે છે. આ જ કારણ છે કે તે વૈશ્વિક વ્યૂહાત્મક સંતુલનમાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે.
ચીનનું DF-41 – એક રોડ-મોબાઇલ ખતરો
ચીનની DF-41 મિસાઇલ પણ લાંબા અંતરની ICBM શ્રેણીમાં આવે છે. તેની રેન્જ ૧૨,૦૦૦ થી ૧૫,૦૦૦ કિલોમીટર હોવાનો અંદાજ છે. મહત્વપૂર્ણ વાત એ છે કે, તે રોડ-મોબાઇલ લોન્ચિંગ સિસ્ટમ પર આધારિત છે, જેના કારણે તેને ટ્રેક કરવું મુશ્કેલ બને છે.
DF-41 અનેક MIRV વોરહેડ્સ પણ લઈ જઈ શકે છે, જે કોઈપણ વિરોધી માટે ગંભીર પડકાર બનાવે છે.
ICBM શા માટે ખતરનાક છે?
ICBM ની સૌથી મોટી શક્તિ તેમની ગતિ અને ટૂંકા પ્રતિક્રિયા સમય છે. લોન્ચ પછી, આ મિસાઇલો બુસ્ટ, મિડ-કોર્સ અને ટર્મિનલ જેવા તબક્કાઓમાંથી પસાર થાય છે. અંતરના આધારે, લક્ષ્ય સુધી પહોંચવામાં થોડી મિનિટોથી અડધા કલાકનો સમય લાગે છે. આનો અર્થ એ છે કે વિરોધી પાસે પ્રતિક્રિયા આપવા માટે ખૂબ જ મર્યાદિત સમય છે.
માત્ર લશ્કરી જ નહીં, રાજદ્વારી અસર પણ
આ મિસાઇલોની અસર યુદ્ધભૂમિ સુધી મર્યાદિત નથી. તેમનું અસ્તિત્વ દેશોની વિદેશ નીતિ, સંરક્ષણ વ્યૂહરચના અને આર્થિક નિર્ણયોને પણ પ્રભાવિત કરે છે. જ્યારે કોઈ રાષ્ટ્ર આવી રેન્જ પર પ્રહાર કરવાની ક્ષમતા પ્રાપ્ત કરે છે, ત્યારે હરીફો નવી નીતિઓ, સંરક્ષણ પ્રણાલીઓ અને વધેલા રાજદ્વારી દબાણ સાથે પ્રતિક્રિયા આપે છે.
