ડિજિટલ પેમેન્ટમાં ક્રાંતિ: 8 ઓક્ટોબરથી બાયોમેટ્રિક UPI સિસ્ટમ શરૂ થશે
ડિજિટલ પેમેન્ટ સિસ્ટમમાં મોટો ફેરફાર થવાનો છે. નેશનલ પેમેન્ટ્સ કોર્પોરેશન ઓફ ઈન્ડિયા (NPCI) એ જાહેરાત કરી છે કે, 8 ઓક્ટોબર, 2025 થી, યુનિફાઇડ પેમેન્ટ્સ ઇન્ટરફેસ (UPI) હવે ચહેરા અને ફિંગરપ્રિન્ટ ચુકવણીઓને સપોર્ટ કરશે. આનો અર્થ એ છે કે વ્યવહારો હવે ફક્ત PIN પર આધાર રાખશે નહીં – વપરાશકર્તાઓ ચહેરાની ઓળખ અથવા ફિંગરપ્રિન્ટ સ્કેનનો ઉપયોગ કરીને ચુકવણી કરી શકશે.
આ નવી સુવિધા આધાર સિસ્ટમ સાથે જોડાયેલા બાયોમેટ્રિક ડેટા સાથે કામ કરશે. વપરાશકર્તાઓ તેમના મોબાઇલ ફોન પર તેમની બાયોમેટ્રિક ઓળખ નોંધણી કરાવી શકશે, જે પછી તેમને ચુકવણી કરવાની મંજૂરી આપશે. આ પગલું ડિજિટલ વ્યવહારોને વધુ સુરક્ષિત, ઝડપી અને અનુકૂળ બનાવવાનો છે.
બાયોમેટ્રિક ચુકવણી સુવિધા કેવી રીતે કાર્ય કરે છે
જ્યારે વપરાશકર્તા UPI ચુકવણી કરતી વખતે બાયોમેટ્રિક વિકલ્પ પસંદ કરે છે, ત્યારે મોબાઇલનો કેમેરા અથવા ફિંગરપ્રિન્ટ સ્કેનર સક્રિય થશે.
સ્કેન કરેલ ડેટા આધાર ડેટાબેઝ સાથે મેચ કરવામાં આવશે, અને જો માહિતી સાચી હશે, તો ચુકવણી થોડીક સેકન્ડોમાં પૂર્ણ થઈ જશે.
વપરાશકર્તાનો બાયોમેટ્રિક ડેટા તેમના ફોન પર એન્ક્રિપ્ટેડ સ્ટોર કરવામાં આવશે.
વધુમાં, આ સુવિધા વપરાશકર્તાની વિવેકબુદ્ધિથી ચાલુ અથવા બંધ કરી શકાય છે. એવું અહેવાલ છે કે આ સિસ્ટમ મુંબઈમાં ચાલી રહેલા ગ્લોબલ ફિનટેક ફેસ્ટિવલમાં પ્રદર્શિત થઈ શકે છે, જોકે NPCI દ્વારા હજુ સુધી કોઈ સત્તાવાર નિવેદન બહાર પાડવામાં આવ્યું નથી.
આ સુવિધા ખાસ કરીને એવા લોકો માટે ઉપયોગી સાબિત થશે જેઓ વારંવાર તેમનો UPI પિન ભૂલી જાય છે.
RBI માર્ગદર્શિકા અને ઉદ્દેશ્યો
રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા (RBI) એ જણાવ્યું છે કે આ ફેરફારો બેંકિંગ સિસ્ટમમાં સુરક્ષા અને નવીનતા વધારવા માટે કરવામાં આવી રહ્યા છે.
વર્તમાન પિન સિસ્ટમમાં ચોક્કસ નબળાઈઓ અને ફિશિંગ જોખમો છે, જેના કારણે ઘણા લોકો માટે નાણાકીય નુકસાન થયું છે.
RBI માને છે કે બાયોમેટ્રિક સુવિધાઓ આ જોખમોને મોટાભાગે દૂર કરશે.
કારણ કે દરેક વ્યક્તિનો ચહેરો અને ફિંગરપ્રિન્ટ અનન્ય છે, છેતરપિંડી કરનારાઓ માટે આ સિસ્ટમ હેક કરવી લગભગ અશક્ય બનશે.
આ પગલાથી ડિજિટલ ચુકવણીઓ પહેલા કરતાં વધુ ઝડપી, વધુ વિશ્વસનીય અને વધુ સુરક્ષિત બનશે.
