SEBI: ફિનફ્લુએન્સર અવધૂત સાઠે મુશ્કેલીમાં: સેબીની તપાસમાં 600 કરોડ રૂપિયાના બિનનોંધાયેલ વ્યવહારો બહાર આવ્યા
ભારતીય બજાર નિયમનકાર સેબીએ તાજેતરમાં નાણાકીય પ્રભાવક અવધૂત સાઠે અને તેમની કંપની, અવધૂત સાઠે ટ્રેડિંગ એકેડેમી પ્રાઇવેટ લિમિટેડ (ASTAPL) સામે મોટી કાર્યવાહી કરી છે. બંને કંપનીઓને સિક્યોરિટીઝ માર્કેટમાં કોઈપણ પ્રવૃત્તિમાં સામેલ થવા પર પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો છે અને તેમને ₹546 કરોડ (આશરે $1.5 બિલિયન) પરત કરવાનો આદેશ આપવામાં આવ્યો છે. સેબીના જણાવ્યા અનુસાર, આ રકમ નોંધણી વિના રોકાણ સલાહકાર અને સંશોધન વિશ્લેષક સેવાઓ પૂરી પાડીને કમાઈ હતી.
અવધૂત સાઠે એક પ્રખ્યાત નાણાકીય પ્રભાવક અને શેરબજાર ટ્રેનર છે જે 1991 થી બજારમાં સક્રિય છે. એન્જિનિયરિંગનો અભ્યાસ પૂર્ણ કર્યા પછી, તેમણે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ, સિંગાપોર અને ઓસ્ટ્રેલિયામાં કામ કર્યું, પરંતુ બાદમાં ભારત પાછા ફર્યા અને પૂર્ણ-સમયની કારકિર્દી તરીકે વેપાર અને રોકાણ કરવાનું શરૂ કર્યું. બજારમાં વ્યાપક અનુભવ મેળવ્યા પછી, તેમણે 2008 માં નોકરી છોડી દીધી અને વિદ્યાર્થીઓને તાલીમ આપવાનું શરૂ કર્યું. ધીમે ધીમે, તેમની અવધૂત સાઠે ટ્રેડિંગ એકેડેમી દેશભરમાં વિસ્તરી અને આજે મુંબઈ, દિલ્હી, બેંગલુરુ, નાગપુર અને ભુવનેશ્વર સહિત 17 શહેરોમાં કાર્યરત છે.
SEBIના 125 પાનાના વિગતવાર અહેવાલ મુજબ, અવધૂત સાઠે, તાલીમ કાર્યક્રમો અને અભ્યાસક્રમોની આડમાં, લોકોને ચોક્કસ શેર ખરીદવા અને વેચવાની સલાહ આપતા હતા. SEBI જણાવે છે કે આ અભ્યાસક્રમો ઝડપી નફાનું વચન આપતા હતા, પરંતુ વાસ્તવમાં રોકાણ સલાહકાર સેવાઓ હતી જેના માટે સાઠે અને તેમની કંપની પાસે જરૂરી નોંધણીનો અભાવ હતો. અહેવાલમાં એમ પણ જણાવાયું છે કે સાઠેની પત્ની, ગૌરી સાઠે, કંપનીની પ્રવૃત્તિઓમાં સામેલ હતી, જોકે તેમણે રોકાણ સલાહ આપી હોવાના કોઈ પુરાવા નથી.
SEBI અનુસાર, અવધૂત સાઠે અને તેમની કંપનીએ આશરે 3.37 લાખ લોકો પાસેથી ₹601 કરોડથી વધુ રકમ એકત્રિત કરી હતી. આ નાણાં શેરબજારની તાલીમ, ટિપ્સ, “ઉચ્ચ વળતર” ના દાવાઓ અને અન્ય યોજનાઓ દ્વારા એકત્રિત કરવામાં આવ્યા હતા. જોકે, SEBI એ સ્પષ્ટતા કરી હતી કે સાઠે કે ASTAPL બંને કોઈપણ પ્રકારના રોકાણ સલાહકાર કે સંશોધન વિશ્લેષક તરીકે નોંધાયેલા નથી, જેના કારણે આ બધી પ્રવૃત્તિઓ ગેરકાયદેસર બની છે.
SEBI એ સાઠે અને તેમની કંપનીને તાત્કાલિક બધી બિનનોંધાયેલ પ્રવૃત્તિઓ બંધ કરવાનો આદેશ આપ્યો છે. આમાં રોકાણ સલાહકાર તરીકે દેખાવા, લાઇવ માર્કેટ ડેટાનો ઉપયોગ કરવો, નફા અથવા પ્રદર્શનની જાહેરાત કરવી અને એવા કાર્યક્રમો ચલાવવાનો સમાવેશ થાય છે જે લોકોને શેર ખરીદવા અથવા વેચવા માટે સીધા પ્રોત્સાહિત કરે છે. સેબીએ જણાવ્યું હતું કે સાઠે દ્વારા દર્શાવવામાં આવેલા ઘણા “નફાકારક વેપાર” વાસ્તવમાં માર્કેટિંગ વ્યૂહરચના તરીકે રજૂ કરાયેલા પસંદગીના સફળ ઉદાહરણો હતા.
તપાસમાં એ પણ જાણવા મળ્યું કે સાઠે અને તેમની કંપનીએ 2017 અને 2025 વચ્ચે કમાણીમાં તીવ્ર વધારો અનુભવ્યો હતો, અને સમગ્ર વ્યવસાય જરૂરી લાઇસન્સ વિના ચલાવવામાં આવ્યો હતો. પરિણામે, સેબીએ અવધૂત સાઠે અને ASTAPL ને સંયુક્ત રીતે રોકાણકારોને ₹546 કરોડ પરત કરવાનો નિર્દેશ આપ્યો છે.
