QRSAM missile system India: ઓપરેશન સિંદૂર પછીની સૌથી મોટી સંરક્ષણ ખરીદી
QRSAM missile system India:ભારતના સંરક્ષણ મંત્રાલયે તાજેતરમાં ભારતીય સેના માટે 9 નવી ક્વિક રિએક્શન સરફેસ-ટુ-એર મિસાઇલ (QRSAM) રેજિમેન્ટની મંજૂરી આપી છે. આશરે ₹36,000 કરોડના ખર્ચે હમણાં સુધીની ઓપરેશન સિંદૂર પછીની આ સૌથી મોટી હવાઈ સંરક્ષણની ખરીદી ગણાઈ રહી છે.
આ મિસાઇલ સિસ્ટમ સંપૂર્ણપણે સ્વદેશી રીતે DRDO દ્વારા વિકસાવવામાં આવી છે અને તેનું ઉત્પાદન ભારત ડાયનેમિક્સ લિ. (BDL) અને ભારત ઇલેક્ટ્રોનિક્સ લિ. (BEL) કરશે.
QRSAM શું છે?
QRSAM (Quick Reaction Surface-to-Air Missile) એ ટૂંકી રેન્જની હવાઈ સંરક્ષણ પ્રણાલી છે, જે ખાસ કરીને મોટે ભાગે આગળ વધતી ટેન્ક દળો અને સશસ્ત્ર યાંત્રિક એકમો માટે બનાવવામાં આવી છે. તે યુદ્ધના મેદાનમાં ઝડપથી સ્થાન બદલવાની અને તરત હુમલો કરવા માટે ડિઝાઇન કરવામાં આવેલી છે.
મુખ્ય વિશેષતાઓ:
વિશેષતા | વિગત |
---|---|
મોબિલિટી | 8×8 અશોક લેલેન્ડ ટ્રક પર માઉન્ટેડ – ઝડપથી સ્થાન બદલી શકે |
ટાર્ગેટ સ્નિપર | ગતિશીલ સ્થિતિમાં પણ ટાર્ગેટ શોધી અને તોડી શકે |
રેન્જ | 25-30 કિમી (હવામાં લક્ષ્યને તોડી શકે) |
ઊંચાઈ ક્ષમતા | 10 કિમી સુધીના લક્ષ્યોને ઘાતક જવાબ આપી શકે |
રેર્ડાર સિસ્ટમ | 2 AESA રડાર – BSR અને BMFR (360° કવરેજ) |
મલ્ટી ટાર્ગેટ ક્ષમતા | એકસાથે 6 લક્ષ્યોને ટ્રેક અને તોડી શકે |
કેનિસ્ટર આધારિત | મિસાઇલ સ્ટોરેજ માટે કન્ટેનર – શેલ્ફ લાઈફ વધારે, તરત લોન્ચિંગ શક્ય |
ઓલ-વેધર ઓપરેશન | દિવસ-રાત, વરસાદ કે ધૂંધ – બધી પરિસ્થિતિમાં કાર્યક્ષમ |
યુદ્ધમાં QRSAM કેવી રીતે Game Changer છે?
ઓપરેશન સિંદૂર (મે 2025) દરમિયાન પાકિસ્તાનના લોઅલ્ટીટ્યુડ ડ્રોન, ક્રુઝ મિસાઇલ અને ફેરતા દારૂગોળા સામે QRSAM ની કામગીરી અસરકારક રહી હતી.
આ સિસટમ ની “શોર્ટ હોલ્ટ ફાયર” અને “મલ્ટી ટાર્ગેટ એંગેજમેન્ટ” ક્ષમતા દુશ્મનના અચાનક અને સમૂહિક હુમલાઓ સામે ઝડપથી જવાબ આપવાનું શક્તિશાળી સાધન બની છે.
તૈનાતી વિસ્તારો:
-
પાકિસ્તાન સરહદ (પશ્ચિમ) – પંજાબ, રાજસ્થાન, જમ્મુ
-
ચીન સરહદ (ઉત્તર) – લદ્દાખ, અરુણાચલ પ્રદેશ
-
વાયુસેના થાણા અને લશ્કરી ધારો – સર્જિકલ સ્ટ્રાઈક જેવી શક્યતાઓ સામે રક્ષણ
શું જરૂરી છે QRSAM?
-
બહુસ્તરીય હવાઈ સંરક્ષણમાં અંતિમ લેયર પૂરી પાડે છે (S-400 અને MRSAM જેવાં લાંબા અંતરની સિસ્ટમો સાથે).
-
ટેન્ક યુનિટ અને ફ્રન્ટલાઇન દળોને તાત્કાલિક હવાઈ રક્ષણ આપે છે.
-
વિદેશી આધાર ઘટાડે છે અને સ્વદેશી ટેક્નોલોજીને પ્રોત્સાહન આપે છે.
-
ભારતીય સેના અને વાયુસેના બંને માટે Game Changer સાબિત થઈ રહી છે.
નિષ્કર્ષ: ભારતનું હવાઈ રક્ષણ હવે વધુ મજબૂત
QRSAM ની 9 નવી રેજિમેન્ટ માટેની મંજૂરી એ સ્પષ્ટ સંકેત આપે છે કે ભારત હવે ઉચ્ચ તકનિકી સજ્જતાથી હવાઈ જોખમો સામે જાતે ઊભું રહી શકે છે.
આ સિસ્ટમ માત્ર એક મિસાઇલ સિસ્ટમ નહીં પણ ભારતની સ્વાવલંબી રક્ષા વ્યવસ્થા અને ટેક્નોલોજીકલ કૌશલ્યનું પ્રતિક છે – જેનાથી દેશની સરહદો વધુ સુરક્ષિત બનશે.