RBI
RBI: આકાશી મોંઘવારી આખા વર્ષમાં આરબીઆઈને સસ્તી લોનની ભેટ આપવાથી રોકી શકી. આ કારણે, RBIના ભૂતપૂર્વ ગવર્નર શક્તિકાંત દાસે 2024માં વ્યાજ દરોમાં ઘટાડો કરવાના દબાણની અવગણના કરી અને ફુગાવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવાને પ્રાથમિકતા આપી. જો કે, હવે નવા ગવર્નર હેઠળ, મધ્યસ્થ બેંકે ટૂંક સમયમાં નિર્ણય લેવો પડશે કે શું તે આર્થિક વૃદ્ધિના ભોગે ફુગાવાને પ્રાથમિકતા આપવાનું ચાલુ રાખી શકે છે. દાસનો બીજો કાર્યકાળ 2024ના અંતમાં પૂરો થતાં સરકારે સંજય મલ્હોત્રાને નવા ગવર્નર તરીકે નિયુક્ત કર્યા છે. બધાની નજર હવે વર્તમાન આરબીઆઈ ગવર્નર પર છે કે તેઓ વ્યાજ દરોમાં ઘટાડો કરીને સસ્તી લોનની ભેટ આપે અને EMI ઘટાડવામાં મદદ કરે.
શક્તિકાંત દાસના નેતૃત્વમાં RBIએ લગભગ 2 વર્ષ સુધી કી રેપો રેટને યથાવત રાખ્યો હતો. જોકે, 2024ના જુલાઈ-સપ્ટેમ્બર ક્વાર્ટરમાં ભારતનો આર્થિક વિકાસ દર ઘટીને સાત-ક્વાર્ટરની નીચી સપાટીએ પહોંચી ગયો છે. આ સ્થિતિમાં, નવા ગવર્નરની નિમણૂક અને વ્યાજદરમાં ઘટાડો કરવાની તરફેણમાં વધતા દબાણને કારણે, હવે તમામની નજર ફેબ્રુઆરી 2025ની નાણાકીય સમીક્ષા બેઠક પર છે. વિશ્લેષકોનું માનવું છે કે સંજય મલ્હોત્રાના આવવાથી વ્યાજદરમાં ઘટાડો થવાની શક્યતા વધી શકે છે. જો કે, યુએસ ફેડરલ રિઝર્વ દ્વારા 2025માં ઓછા દરમાં ઘટાડો દર્શાવવાથી રૂપિયો દબાણ હેઠળ આવ્યો છે, જેનાથી વ્યાજદરમાં ઘટાડો કરવાનો આ યોગ્ય સમય છે કે કેમ તે અંગે શંકા ઊભી થઈ છે.
કેટલાક નિષ્ણાતો માને છે કે જો રેપો રેટમાં ફુગાવાની અપેક્ષાઓ અનુસાર 0.50 ટકાનો ઘટાડો કરવામાં આવે તો તે આર્થિક પ્રવૃત્તિ માટે મદદરૂપ થઈ શકે છે. શક્તિકાંત દાસે તેમના કાર્યકાળ દરમિયાન કહ્યું હતું કે તેમણે વૃદ્ધિને ધ્યાનમાં રાખીને ફુગાવા પર કેન્દ્રિત નીતિઓ બનાવી છે. ઓક્ટોબર 2024માં, આરબીઆઈએ સર્વસંમતિથી નીતિના વલણને ‘તટસ્થ’ પર સુધાર્યું, જે વૃદ્ધિ અને ફુગાવા વચ્ચે સંતુલન જાળવવાના તેના પ્રયાસને પ્રતિબિંબિત કરે છે. હવે નવા ગવર્નરના નેતૃત્વમાં નક્કી થશે કે RBI તેની પ્રાથમિકતાઓમાં કઈ દિશામાં આગળ વધશે.
