નવા સિમ નિયમો: 2026 થી મોબાઇલ ફોનના નિયમો બદલાશે, છેતરપિંડી પર અંકુશ આવશે.
ભારતમાં દર વર્ષે સાયબર છેતરપિંડીના કિસ્સાઓ ઝડપથી વધી રહ્યા છે. કરોડો અને અબજો રૂપિયાના નાણાકીય છેતરપિંડી થયા છે, અને ઘણા કિસ્સાઓમાં, લોકોના જીવનને ગંભીર અસર થઈ છે. ઘણા લોકો તેમના જીવનની બચત ગુમાવ્યા પછી માનસિક રીતે ભાંગી પડ્યા છે. આમાંના મોટાભાગના સાયબર ગુનાઓ વિદેશથી ચલાવવામાં આવી રહ્યા છે, જે સરકાર અને નિયમનકારી એજન્સીઓ માટે ગંભીર પડકાર ઉભો કરે છે.
સાયબર સુરક્ષાને મજબૂત બનાવવા માટે કામ કરતી સરકારી એજન્સીઓ
RBI, NPCI અને TRAI સાયબર ગુનાઓને રોકવા માટે સતત નવા નિયમો અને તકનીકી ફેરફારો લાગુ કરી રહ્યા છે. તાજેતરમાં, NPCI એ UPI સુવિધાને અક્ષમ કરી દીધી છે જેનો ઉપયોગ છેતરપિંડી કરનારાઓ “રિક્વેસ્ટ મની” સંદેશાઓ મોકલીને લોકોને છેતરપિંડી કરવા માટે કરતા હતા.
તે જ સમયે, TRAI એ SIM કાર્ડ સંબંધિત KYC નિયમોને વધુ કડક બનાવ્યા છે અને પ્રમોશનલ કોલ્સ માટે એક અલગ નંબર શ્રેણી ફરજિયાત કરી છે. વધુમાં, RBI અને TRAI એક ડિજિટલ પ્લેટફોર્મ પર સાથે મળીને કામ કરી રહ્યા છે જે બેંક ગ્રાહકોને તેઓ કયા પ્રમોશનલ કોલ્સ અને સંદેશાઓ માટે સંમતિ આપી છે તે જોવાની અને જરૂર પડ્યે તેમને મેનેજ અથવા રદ કરવાની મંજૂરી આપશે.
2026 માં અમલમાં મુકાશે મુખ્ય સાયબર સુરક્ષા ફેરફારો
સરકાર અને નિયમનકારી એજન્સીઓ હવે એવા પગલાં તૈયાર કરી રહી છે જે સામાન્ય મોબાઇલ વપરાશકર્તાઓને સાયબર છેતરપિંડીથી બચાવવામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવશે. બે મુખ્ય ફેરફારો સૌથી વધુ ચર્ચામાં છે.
CNAP: દરેક કોલ પર કોલરનું નામ દેખાશે
મોટાભાગના સાયબર ગુનેગારો બેંક અધિકારીઓ, સરકારી કર્મચારીઓ અથવા પરિચિતો તરીકે પોતાને રજૂ કરીને લોકોને છેતરે છે. આ છેતરપિંડીને રોકવા માટે, TRAI એ તમામ ટેલિકોમ કંપનીઓને કોલર નેમ પ્રેઝન્ટેશન (CNAP) સિસ્ટમ લાગુ કરવાનો નિર્દેશ આપ્યો છે.
CNAP હેઠળ, કોઈપણ ઇનકમિંગ કોલ માટે કોલરનું ચકાસાયેલ નામ વપરાશકર્તાની સ્ક્રીન પર દેખાશે. આ નામ સિમ ખરીદી સમયે આપવામાં આવેલા KYC ડેટા પર આધારિત હશે. હાલમાં, આ સિસ્ટમ ટ્રાયલ તબક્કામાં છે અને 2026 ની શરૂઆતમાં દેશભરમાં લાગુ થવાની અપેક્ષા છે.
SIM-બાઇન્ડિંગ: મેસેજિંગ એપ્સ માટે ભૌતિક સિમની જરૂર પડશે
ઘણા સાયબર ગુનેગારો WhatsApp અને અન્ય મેસેજિંગ એપ્સ પર ભારતીય મોબાઇલ નંબરોનો ઉપયોગ કરે છે અને પછી ટ્રેક ન થાય તે માટે સિમ કાર્ડ પૂર્ણ થતાં જ બદલી નાખે છે. આ સમસ્યાને કાબુમાં લેવા માટે, ટેલિકોમ્યુનિકેશન વિભાગ (DoT) એ સિમ-બાઇન્ડિંગ ફરજિયાત બનાવવાનો નિર્ણય લીધો છે.
સિમ-બાઇન્ડિંગ લાગુ થયા પછી, કોઈપણ મેસેજિંગ એપનો ઉપયોગ કરવા માટે ફોનમાં તે મોબાઇલ નંબર માટે ભૌતિક સિમ કાર્ડ હોવું જરૂરી રહેશે. આ એપ સિમ વિના કામ કરશે નહીં. નવેમ્બરમાં, DoT એ કંપનીઓને આ નિયમ લાગુ કરવા માટે 90 દિવસનો સમય આપ્યો હતો, જે દર્શાવે છે કે આ નિયમ 2026 સુધીમાં સંપૂર્ણપણે લાગુ થઈ શકે છે.
સરેરાશ વપરાશકર્તા માટે શું બદલાશે?
આ નવા નિયમોના અમલીકરણથી છેતરપિંડીભર્યા કોલ્સ અને સંદેશાઓ પર નોંધપાત્ર રોક લાગી શકે છે. કોલરની ઓળખ સરળતાથી સ્પષ્ટ થઈ જશે, અને છેતરપિંડી કરનારાઓ માટે મેસેજિંગ એપ્સનો દુરુપયોગ કરવો વધુ મુશ્કેલ બનશે.
એકંદરે, 2026 મોબાઇલ વપરાશકર્તાઓ માટે ડિજિટલ સુરક્ષામાં એક વળાંક સાબિત થઈ શકે છે.
