MII
માર્કેટ ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર ઇન્સ્ટિટ્યુશન્સ (MIIs) એ રવિવારે સિક્યોરિટીઝ માટે ડાયરેક્ટ પેઆઉટ સેટલમેન્ટ મિકેનિઝમના સફળ અમલીકરણની જાહેરાત કરી. MII માં સ્ટોક એક્સચેન્જ, ક્લિયરિંગ કોર્પોરેશનો અને ડિપોઝિટરીઝનો સમાવેશ થાય છે. આ નવી સિસ્ટમ હેઠળ, ક્લિયરિંગ કોર્પોરેશનો હવે રોકાણકારોના ખાતામાં સીધી સિક્યોરિટીઝ ટ્રાન્સફર કરશે, જે વર્તમાન પદ્ધતિને બદલે છે જેમાં બ્રોકર્સ ગ્રાહકોને રિલીઝ કરતા પહેલા પૂલ્ડ એકાઉન્ટમાં સિક્યોરિટીઝ રાખે છે, એમ પીટીઆઈના અહેવાલમાં જણાવાયું છે.
MII એ એક નિવેદનમાં જણાવ્યું હતું કે, સિક્યોરિટીઝ એન્ડ એક્સચેન્જ બોર્ડ ઓફ ઈન્ડિયા (SEBI) ના માર્ગદર્શન હેઠળ 25 ફેબ્રુઆરીના રોજ શરૂ કરાયેલી આ પહેલનો હેતુ કાર્યક્ષમતા, પારદર્શિતા અને રોકાણકારોના રક્ષણને વધારવાનો છે. ક્લાયન્ટના ડીમેટ ખાતામાં સિક્યોરિટીઝનું સીમલેસ અને સીધું ક્રેડિટ સુનિશ્ચિત કરીને, આ પદ્ધતિ બજારની અખંડિતતા અને કાર્યકારી કાર્યક્ષમતાને મજબૂત બનાવે છે. જોકે, પ્રારંભિક બીટા તબક્કા દરમિયાન કેટલાક વિલંબ બાદ ગયા વર્ષે 12 નવેમ્બરના રોજ ડાયરેક્ટ-પેઆઉટ સેટલમેન્ટ શરૂઆતમાં બંધ કરવામાં આવ્યા હતા.
ગયા વર્ષે 11 નવેમ્બરના રોજ શરૂ કરાયેલ બીટા તબક્કો રોકાણકારો માટે સમાધાન પ્રક્રિયામાં સુધારો કરવાનો હતો. MII એ જણાવ્યું હતું કે નવી સિસ્ટમ મોટાભાગે સફળ રહી છે, પરંતુ બીટા તબક્કા દરમિયાન કેટલાક કિસ્સાઓમાં વિલંબ જોવા મળ્યો હતો. પરિણામે, ૧૨ નવેમ્બર, ૨૦૨૪ થી અમલમાં આવતા, ડાયરેક્ટ-પેમેન્ટ સેટલમેન્ટને અગાઉના ક્લિયરિંગ મેમ્બર પૂલ સેટલમેન્ટ મિકેનિઝમમાં અસ્થાયી રૂપે ટ્રાન્સફર કરવાનો નિર્ણય લેવામાં આવ્યો.
બજાર માળખાગત સંસ્થા એ એક એવી સિસ્ટમ છે જે રોકાણકારો, જારીકર્તાઓ અને મધ્યસ્થીઓને વેપાર અને વ્યવહારો પતાવટ કરવાની મંજૂરી આપે છે. તેમાં સ્ટોક એક્સચેન્જ, ડિપોઝિટરીઝ અને ક્લિયરિંગ કોર્પોરેશનોનો સમાવેશ થાય છે. સિક્યોરિટીઝ એન્ડ એક્સચેન્જ બોર્ડ ઓફ ઈન્ડિયા (SEBI) MII નું નિયમન કરે છે. ભારતમાં MII ના ઉદાહરણો નેશનલ સ્ટોક એક્સચેન્જ (NSE), બોમ્બે સ્ટોક એક્સચેન્જ (BSE), નેશનલ સિક્યોરિટીઝ ડિપોઝિટરી લિમિટેડ (NSDL) અને સેન્ટ્રલ ડિપોઝિટરી સર્વિસીસ લિમિટેડ (CSDL) છે.
