Israel-Iran war: ખાદ્ય નિકાસ પર પડઘો: મધ્ય પૂર્વના યુદ્ધથી બાસમતી ચોખાના વેપારમાં ખલેલ

Israel-Iran war: ઈરાન ભારતીય બાસમતીનો મોટો આયાતકાર

ઇઝરાયલ-ઈરાન યુદ્ધ: ઇઝરાયલ-ઈરાન યુદ્ધને કારણે ક્રૂડ ઓઇલના ભાવમાં વધારો અને વૈશ્વિક વેપારમાં વિક્ષેપનો ભય છે. આનાથી ભારતના બાસમતી ચોખાની નિકાસ જોખમમાં મુકાઈ ગઈ છે. ઈરાન ભારતીય બાસમતીનો મોટો આયાતકાર છે.

Israel-Iran war: ઇઝરાયલ અને ઈરાન વચ્ચે ચાલી રહેલા યુદ્ધે વિશ્વમાં ખળભળાટ મચાવ્યો છે. ક્રૂડ ઓઇલના ભાવમાં વધારાને કારણે ફુગાવામાં વધારો થવાનું જોખમ વધ્યું છે અને વૈશ્વિક વેપારમાં પણ વિક્ષેપનું જોખમ છે. આ યુદ્ધે ભારતના બાસમતી ચોખાની નિકાસને પણ જોખમમાં મૂકી દીધી છે. તેનું કારણ એ છે કે ઈરાન ભારતીય બાસમતી ચોખાનો મોટો આયાતકાર છે. જો યુદ્ધ લાંબા સમય સુધી ચાલે છે અથવા ઈરાનને મોટું નુકસાન થાય છે, તો તેનાથી ઈરાનમાં બાસમતી ચોખાની નિકાસમાં ઘટાડો થઈ શકે છે અને ચુકવણીમાં પણ અવરોધ આવી શકે છે.

અમેરિકાના ઈરાન પર લગાવવામાં આવેલા પ્રતિબંધો અને ઈરાની આયાતકારો દ્વારા સમયસર ચુકવણી ન થવાને કારણે ભારતમાંથી ઈરાનને બાસમતી ચોખાનું નિકાસ પહેલેથી જ અસરગ્રસ્ત થયું છે.

વાણિજ્ય મંત્રાલયના આંકડા મુજબ, નાણાકીય વર્ષ 2021-22 (FY22)માં ભારતમાં કુલ બાસમતી ચોખા નિકાસ ($3.54 બિલિયન)માં ઈરાનની ભાગીદારી અંદાજે 23% ($0.81 બિલિયન) રહી હતી. જ્યારે નાણાકીય વર્ષ 2024-25 (FY25)માં આ ઘટીને ફક્ત 12% ($0.75 બિલિયન) રહી ગઈ છે.

ખેડૂત અને વેપારી ચિંતામાં

ઇઝરાયલ-ઈરાન યુદ્ધના કારણે બાસમતી ઉગાવતા ખેડૂતો, વેપારીઓ અને નિકાસકર્તાઓમાં ભારે ચિંતા જોવા મળી રહી છે. હાલમાં બાસમતી ચોખાની રોપણીનો સમય શરૂ થઈ ગયો છે. ખાસ કરીને હરિયાણા અને પંજાબમાં વિશાળ પાયે બાસમતી ધાનની ખેતી થાય છે.

પાછલા વર્ષે ઇઝરાયલ-હમાસ સંઘર્ષ અને હૂતી વિદ્રોહીઓ દ્વારા લાલ દરિયામાં માલવાહક જહાજો પર થયેલા હુમલાઓના કારણે ઈરાન સહિત કેટલાક દેશોમાં બાસમતી ચોખાનું નિકાસ વ્યાપક રીતે અસરગ્રસ્ત થયું હતું.

આ સંજોગોમાં વર્ષ 2023ની તુલનામાં 2024માં ખેડૂતોને બાસમતીના ભાવમાં રૂ. 1000 પ્રતિ ક્વિન્ટલનો ઘટાડો અનુભવાયો હતો.

પૂસા 1509, પીબી 1401 અને મુછ્છલ જેવી જાતોના ભાવ રૂ. 1500 જેટલા ઘટી ગયા હતા.
2023માં જ્યાં બાસમતી 1121 અને પીબી 1401 ધાનનો ભાવ રૂ. 4800 પ્રતિ ક્વિન્ટલ હતો,
તે 2024માં ઘટીને ક્રમશઃ રૂ. 3800 અને રૂ. 3200 સુધી પહોંચ્યો છે.