ઈરાનનું આર્થિક સંકટ: ફુગાવો અને રિયાલના ઘટાડાએ દેશને હચમચાવી નાખ્યો છે.
વિશ્વભરના ચલણો દબાણ હેઠળ છે, અને ઈરાન પણ તેનો અપવાદ નથી. ઈરાનના સ્થાનિક ચલણ, રિયાલમાં તીવ્ર ઘટાડો હવે એક મોટા સામાજિક અને રાજકીય સંકટમાં ફેરવાઈ ગયો છે. સોમવારે, ઈરાનમાં ત્રણ વર્ષમાં સૌથી મોટા વિરોધ પ્રદર્શનો થયા હતા, જ્યારે યુએસ ડોલર સામે રિયાલ રેકોર્ડ નીચા સ્તરે પહોંચ્યો હતો.
વધતી જતી ફુગાવા અને આવશ્યક ચીજવસ્તુઓના આસમાને પહોંચતા ભાવોને કારણે ગુસ્સે ભરાયેલા લોકોના દબાણ વચ્ચે ઈરાનના સેન્ટ્રલ બેંકના વડા, મોહમ્મદ રેઝા ફરઝીને રાજીનામું આપ્યું હતું. તેહરાન સહિત અનેક મોટા શહેરોમાં વિરોધીઓ રસ્તા પર ઉતરી આવ્યા બાદ રાજ્ય ટેલિવિઝન દ્વારા તેમના નિર્ણયની પુષ્ટિ કરવામાં આવી હતી.
રિયાલના ઘટાડાને કારણે જાહેર આક્રોશ ફેલાયો
એસોસિએટેડ પ્રેસ અનુસાર, તેહરાનના મધ્યમાં સાદી સ્ટ્રીટ અને ઐતિહાસિક ગ્રાન્ડ બજાર નજીક શુશ વિસ્તારમાં વેપારીઓ અને દુકાનદારોએ રેલી કાઢી હતી. ગ્રાન્ડ બજાર અને તેની આસપાસના વિસ્તારોને ઈરાનમાં રાજકીય પરિવર્તનનું પ્રતીક માનવામાં આવે છે, કારણ કે 1979ની ઇસ્લામિક ક્રાંતિ દરમિયાન અહીંના વેપારીઓએ આંદોલનને નિર્ણાયક ટેકો આપ્યો હતો.
આ વિસ્તારોમાં વેપારીઓના રસ્તાઓ પર નીકળવાના દેખાવને માત્ર આર્થિક અસંતોષની અભિવ્યક્તિ તરીકે જ નહીં, પરંતુ સરકારને ગંભીર રાજકીય સંકેત તરીકે જોવામાં આવી રહ્યું છે. પ્રત્યક્ષદર્શીઓના જણાવ્યા અનુસાર, વિરોધમાં મોટી સંખ્યામાં દુકાનદારોએ તેમની દુકાનો બંધ કરી દીધી હતી અને અન્ય વેપારીઓને પણ તેમાં જોડાવા માટે અપીલ કરી હતી.
વિરોધ ઘણા શહેરોમાં ફેલાયો
વિરોધ ફક્ત તેહરાન પૂરતો મર્યાદિત ન હતો. પ્રત્યક્ષદર્શીઓના જણાવ્યા અનુસાર, ઇસ્ફહાન, શિરાઝ અને મશહદ જેવા મુખ્ય શહેરોમાં પણ વિરોધ પ્રદર્શન થયા હતા. રાજ્ય સમાચાર એજન્સી IRNA અનુસાર, તેહરાનના કેટલાક વિસ્તારોમાં પરિસ્થિતિને કાબુમાં લેવા માટે પોલીસે ટીયર ગેસનો ઉપયોગ કરવો પડ્યો હતો.
આ વિરોધને 2022 પછીનો સૌથી મોટો માનવામાં આવે છે. પોલીસ કસ્ટડીમાં 22 વર્ષીય મહસા ઝીના અમીનીના મૃત્યુથી દેશભરમાં મહિનાઓ સુધી વ્યાપક પ્રદર્શનો થયા, જેના કારણે ઈરાન ઊંડા રાજકીય સંકટમાં ડૂબી ગયું.
ત્રણ વર્ષમાં સૌથી ગંભીર કટોકટી
આ વિરોધ એવા સમયે ફાટી નીકળ્યો છે જ્યારે રવિવારે ઈરાની રિયાલ યુએસ ડોલર સામે લગભગ 1.42 મિલિયન રિયાલ થઈ ગયો હતો. જો કે, સોમવારે થોડી રિકવરી જોવા મળી હતી, અને રિયાલ પ્રતિ ડોલર 1.83 મિલિયન રિયાલની આસપાસ ટ્રેડ થઈ રહ્યો હતો.
નોંધનીય છે કે જ્યારે મોહમ્મદ રેઝા ફરઝીને 2022 માં સેન્ટ્રલ બેંકના વડા તરીકે કાર્યભાર સંભાળ્યો ત્યારે ડોલર સામે રિયાલ લગભગ 430,000 ની આસપાસ હતો. છેલ્લા ત્રણ વર્ષમાં આ તીવ્ર ઘટાડાને કારણે સામાન્ય નાગરિકોની ખરીદ શક્તિ ખૂબ જ નબળી પડી છે, અને આ આર્થિક દબાણ હવે રસ્તાઓ પર ગુસ્સાના રૂપમાં પ્રગટ થઈ રહ્યું છે.
