Indigo: 2 ડિસેમ્બરનો બ્લેકઆઉટ: ભારતની નંબર 1 એરલાઇન તેની સૌથી મોટી આપત્તિમાં કેવી રીતે પહોંચી
એક અઠવાડિયા પહેલા, જો કોઈએ કહ્યું હોત કે ઇન્ડિગો એક અવિશ્વસનીય અને સમયપાલન કરનારી એરલાઇન છે, તો તેને કદાચ ગંભીરતાથી લેવામાં ન આવ્યું હોત. પરંતુ 2 ડિસેમ્બરથી શરૂ થયેલી ઇન્ડિગોની ઓપરેશનલ કટોકટી ભારતીય ઉડ્ડયન ઇતિહાસની સૌથી ગંભીર અને શરમજનક ઘટનાઓમાંની એક બની ગઈ છે.
ત્રણ દિવસમાં 1,000 થી વધુ ફ્લાઇટ્સ રદ કરવામાં આવી હતી, હજારો મુસાફરો કલાકો સુધી એરપોર્ટ પર ફસાયેલા રહ્યા હતા, કેટલાક તેમની પુત્રી માટે સેનિટરી પેડ પણ ખરીદી શક્યા ન હતા, જ્યારે કેટલાક તેમના પતિના શબપેટી સાથે એરપોર્ટ પર રડ્યા હતા. કેટલાક મુસાફરોને ફક્ત થોડા હજાર રૂપિયાની ટિકિટ માટે લાખો રૂપિયા સુધી ચૂકવવા પડ્યા હતા.
સમયપાલન, શિસ્ત અને ઉત્તમ કામગીરી માટે જાણીતી એરલાઇનનો પતન દરેકને આશ્ચર્યચકિત કરે છે – ખાસ કરીને કારણ કે ઇન્ડિગોને લાંબા સમયથી ભારતની સૌથી નફાકારક એરલાઇન માનવામાં આવે છે.
શું સ્થાપક જોડી તૂટી પડી અને કટોકટી શરૂ થઈ?
ઇન્ડિગોની સફળતાનો પાયો રાહુલ ભાટિયા અને રાકેશ ગંગવાલ દ્વારા નાખવામાં આવ્યો હતો. પરંતુ તેમના અલગ થયા પછી, એરલાઇનની દિશા પણ બદલાઈ ગઈ છે.
હવે, પ્રશ્નો ઉભા થઈ રહ્યા છે:
શું સ્થાપક જોડી વચ્ચેના વિભાજનથી આ કટોકટીની શરૂઆત થઈ હતી?
શું ગંગવાલે છ વર્ષ પહેલાં પોતાની કંપનીને “પાનની દુકાન” ગણાવીને આપેલી ચેતવણી સાચી પડી રહી છે?
ગંગવાલે પહેલેથી જ કહ્યું હતું કે ઇન્ડિગોના સંચાલનમાં ખામીઓ છે અને જો સુધારા કરવામાં નહીં આવે તો તેના પરિણામો ભયંકર આવશે.
મે 2025 માં, ગંગવાલે પોતાનો સંપૂર્ણ હિસ્સો વેચી દીધો અને ₹30,000 કરોડ સાથે કંપનીમાંથી બહાર નીકળી ગયા. ઉદ્યોગના સૂત્રો કહે છે કે તેઓ કામગીરી અને નિર્ણય લેવાની પ્રક્રિયાથી નિરાશ થઈ ગયા હતા.
ગંગવાલે પહેલેથી જ ચેતવણી આપી દીધી હતી
રાકેશ ગંગવાલે, જેમણે 2004 માં ઇન્ડિગોની સ્થાપના સમયે રાહુલ ભાટિયા સાથે ખભા મિલાવીને કામ કર્યું હતું, કંપનીને એવી સ્થિતિમાં પહોંચાડી હતી જેની સર્વવ્યાપી પ્રશંસા થઈ હતી.
2019 માં સેબીને લખેલા તેમના પત્રમાં, તેમણે સ્પષ્ટપણે કહ્યું હતું:
ઇન્ડિગો તેના સિદ્ધાંતો અને સંચાલન મૂલ્યોથી ભટકાઈ ગઈ છે.
સંબંધિત-પક્ષ વ્યવહારોમાં અનિયમિતતાઓ છે.
કામગીરી પર એકતરફી નિયંત્રણ વધ્યું છે.
નિયમોનું પાલન થઈ રહ્યું નથી.
જો તાત્કાલિક પગલાં લેવામાં નહીં આવે, તો પરિસ્થિતિ ગંભીર બનશે.
તેમનું પ્રખ્યાત નિવેદન હતું:
“પાન દુકાનદાર આના કરતાં વધુ સારી રીતે બાબતોને સંભાળી શકે છે.”
આજનું સંકટ તે ચેતવણીનું સીધું અભિવ્યક્તિ હોય તેવું લાગે છે.
ગંગવાલને ઇન્ડિગોનો કરોડરજ્જુ માનવામાં આવતો હતો.
ઉદ્યોગ માને છે કે ગંગવાલની સૌથી મોટી શક્તિઓ હતી:
કામગીરી
એરલાઇન વ્યૂહરચના
આંતરરાષ્ટ્રીય જોડાણો
ખર્ચ નિયંત્રણ
સમયપાલન
આ ગુણોએ તેમને એરબસ પાસેથી લોન પર 100 વિમાન મેળવવામાં મદદ કરી, જેના કારણે ઇન્ડિગો 2006 માં કામગીરી શરૂ કરી શક્યો.
ગંગવાલને ઇન્ડિગોમાં “લશ્કરી શૈલીની શિસ્ત” સ્થાપિત કરવાનો શ્રેય પણ આપવામાં આવે છે. તેમના ઓપરેટિંગ મોડેલે કંપનીને 400 થી વધુ વિમાનોનો વિશાળ કાફલો બનાવવામાં મદદ કરી.
તેમના ગયા પછી, ઇન્ડિગોએ કદાચ તે જ શિસ્ત, તીક્ષ્ણ નજર અને ઓપરેશનલ કુશળતા ગુમાવી દીધી હશે – અને તેની અસરો આજે સ્પષ્ટપણે દેખાઈ રહી છે.
શું ઇન્ડિગો આજે ગંગવાલને યાદ કરે છે?
ઇન્ડિગો અત્યાર સુધીના સૌથી મોટા સંકટનો સામનો કરી રહી છે – ઓવરબુકિંગ, સ્ટાફની અછત, મેનેજમેન્ટ ગેરવહીવટ અને નબળા પ્રદર્શનના આરોપો સાથે.
આવા સમયે, દરેક જગ્યાએ પ્રશ્ન ઉઠાવવામાં આવી રહ્યો છે:
શું રાહુલ ભાટિયા આજે તેમના જૂના સાથીદાર રાકેશ ગંગવાલને સૌથી વધુ યાદ કરી રહ્યા છે?
