વાળ ખરવાની સારવાર: શું દવાઓ કુટુંબ નિયોજનને અસર કરે છે?
આજકાલ વાળ ખરવા ખૂબ જ સામાન્ય બની ગયા છે, ખાસ કરીને પુરુષોમાં. ટાલ પડવી વહેલા સ્પષ્ટ થઈ જાય છે, અને લોકો ફિનાસ્ટરાઇડ અને મિનોક્સિડિલ જેવી દવાઓનો આશરો લે છે. જો કે, લગ્ન કરવાની અથવા બાળકો પેદા કરવાની યોજના બનાવતા પુરુષો ચિંતા કરે છે કે આ દવાઓ તેમની પ્રજનન ક્ષમતાને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે. ચાલો આ મુદ્દા પર ડોકટરો અને નિષ્ણાતોના મંતવ્યો જોઈએ.
ફિનાસ્ટરાઇડ અને તેની અસરો
ફર્ટિલિટી ક્લિનિકના નિષ્ણાત ડૉ. પ્રેરણા ગુપ્તા સમજાવે છે, “ફનાસ્ટરાઇડ વાળ ખરવા માટે સૌથી સામાન્ય દવા છે. સંશોધન દર્શાવે છે કે તે કેટલાક પુરુષોમાં શુક્રાણુઓની સંખ્યા, શુક્રાણુઓની ગુણવત્તા અને શુક્રાણુઓની ગતિશીલતા ઘટાડી શકે છે.”
નેશનલ લાઇબ્રેરી ઓફ મેડિસિન અને જ્યોર્જટાઉન મેડિકલ રિવ્યુમાં પ્રકાશિત થયેલા અભ્યાસો પણ સૂચવે છે કે ફિનાસ્ટરાઇડ વીર્યની ગુણવત્તાને અસર કરી શકે છે.
અસર કામચલાઉ છે.
દિલ્હી સ્થિત પ્રજનન ક્ષમતા નિષ્ણાત ડૉ. પાયલ સમજાવે છે, “સારા સમાચાર એ છે કે દવા બંધ કર્યા પછી મોટાભાગની શુક્રાણુ સંબંધિત સમસ્યાઓ સામાન્ય થઈ જાય છે.” તેણી આગળ જણાવે છે કે ફિનાસ્ટરાઇડ ટેસ્ટોસ્ટેરોન ઘટાડતું નથી, પરંતુ DHT ના ઘટાડાને કારણે તેમાં થોડો વધારો કરી શકે છે. જોકે, કેટલાક પુરુષોમાં સેક્સ ડ્રાઇવ ઓછી થઈ શકે છે અને જાતીય કામગીરીમાં ફેરફાર થઈ શકે છે.
સંશોધન શું કહે છે?
2017 ના એક અહેવાલ (પુરુષ પ્રજનન પર દવાઓની અસરો) અનુસાર, ફિનાસ્ટેરાઇડ અને ડ્યુટાસ્ટેરાઇડ DHT ને લગભગ 90% ઘટાડે છે. આ ટેસ્ટોસ્ટેરોનને સીધી અસર કરતું નથી, પરંતુ તે પુરુષોમાં શુક્રાણુઓની સંખ્યા પહેલાથી જ ઓછી હોય તેવા ઘટાડાને વધુ ખરાબ કરી શકે છે.
મિનોક્સિડિલ – એક સુરક્ષિત વિકલ્પ
ડૉ. ગુપ્તા સમજાવે છે કે મિનોક્સિડિલ હોર્મોન્સને અસર કરતું નથી. તે ખોપરી ઉપરની ચામડીમાં રક્ત પ્રવાહ વધારીને વાળના મૂળને મજબૂત બનાવે છે.
ડૉ. પાયલ એમ પણ કહે છે, “ટોપિકલ દવાઓ મોટે ભાગે ખોપરી ઉપરની ચામડી સુધી મર્યાદિત હોય છે, જ્યારે મૌખિક દવાઓનો સમગ્ર શરીરમાં પ્રભાવ હોય છે. તેથી, પ્રજનન દ્રષ્ટિકોણથી મિનોક્સિડિલને વધુ સુરક્ષિત માનવામાં આવે છે.”
ડોક્ટરોની સલાહ
- લાંબા સમય સુધી ફિનાસ્ટેરાઇડ જેવી દવાઓનો ઉપયોગ કરશો નહીં, ખાસ કરીને જો તમે કુટુંબનું આયોજન કરી રહ્યા હોવ.
- સારવાર શરૂ કરતા પહેલા શુક્રાણુ પરીક્ષણ કરાવો અને સમયાંતરે પરીક્ષણનું પુનરાવર્તન કરો.
- હંમેશા દવાઓને ટૂંકા ગાળાની સારવાર તરીકે ધ્યાનમાં લો; ઉચ્ચ ડોઝ ટાળો.
દવા-મુક્ત વિકલ્પો
વજન અને આરોગ્ય નિષ્ણાતો કહે છે કે વાળ ખરવા માટે દવા એકમાત્ર વિકલ્પ નથી.
- PRP થેરાપી, વાળ ટ્રાન્સપ્લાન્ટ અને લેસર થેરાપી (LLLT) – આ સારવારો સ્થાનિક રીતે કામ કરે છે અને હોર્મોન્સને અસર કરતી નથી.
- કેફીન શેમ્પૂ અને કોળાના બીજનું તેલ – કુદરતી વિકલ્પો જે વાળના મૂળને પોષણ આપે છે.
- જીવનશૈલીમાં પરિવર્તન – સંતુલિત આહાર, તણાવ ઘટાડો અને પૂરતી ઊંઘ માત્ર વાળના સ્વાસ્થ્ય માટે જ નહીં પરંતુ પ્રજનન સ્વાસ્થ્ય માટે પણ જરૂરી છે.
