આવકવેરા નિયમો 2025: 50,000 રૂપિયાથી વધુની ભેટ પર કર લાગી શકે છે
ભારતમાં તહેવારો, લગ્નો અને ખાસ પ્રસંગો દરમિયાન ભેટ આપવી એ લાંબા સમયથી ચાલતી પરંપરા છે. જોકે, ઘણા લોકો જાણતા નથી કે કેટલીક ભેટો આવકવેરા કાયદા હેઠળ કરપાત્ર છે, જ્યારે અન્ય સંપૂર્ણપણે કરમુક્ત છે.
આવકવેરા કાયદા અનુસાર, નજીકના સંબંધીઓ વચ્ચે આપવામાં આવતી ભેટો કરપાત્ર નથી. જોકે, જો કોઈ વ્યક્તિ કોઈ બિન-સંબંધીને ₹50,000 થી વધુ કિંમતની ભેટ આપે છે, તો કર નિયમો લાગુ પડે છે. વધુમાં, લગ્ન, વારસો અથવા વારસા દ્વારા મળેલી ભેટો સંપૂર્ણપણે કરમુક્ત છે.
કોની ભેટો કરમુક્ત છે?
આવકવેરા વિભાગ અનુસાર, નજીકના સંબંધીઓને આપવામાં આવતી ભેટો, કોઈપણ સ્વરૂપમાં, સંપૂર્ણપણે કરમુક્ત છે.
આવકવેરા કાયદાની કલમ 56(2)(x) હેઠળ, “નજીકના સંબંધીઓ” માં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:
- માતાપિતા
- જીવનસાથી
- ભાઈઓ અને બહેનો
- બાળકો અને તેમના જીવનસાથી
- સસરા, સાળા, ભાભી, અથવા સાળા
- પૂર્વજો (જેમ કે દાદા-દાદી)
ઉદાહરણ તરીકે, જો તમે તમારી માતાને ઘરેણાં આપો છો અથવા તમારા પિતાને કાર ખરીદવા માટે પૈસા આપો છો, તો તમને કરમાંથી મુક્તિ મળે છે. કર વિભાગ આવી ભેટોમાં દખલ કરતું નથી, જો ભંડોળનો સ્ત્રોત કાયદેસર હોય.
ભેટો ક્યારે કરમુક્ત હોય છે?
દરેક ભેટ કરપાત્ર નથી. ચોક્કસ પરિસ્થિતિઓમાં મળેલી ભેટો સંપૂર્ણપણે કરમુક્ત હોય છે, પછી ભલે તેનું મૂલ્ય ગમે તે હોય. આમાં શામેલ છે:
- લગ્ન ભેટો – લગ્નના દિવસે અથવા પ્રસંગે મળેલી રોકડ, મિલકત અથવા અન્ય ભેટો કરમુક્ત હોય છે.
- વિલ અથવા વારસા હેઠળ મળેલી ભેટો – આ પણ કરમુક્ત છે.
- પૈતૃક મિલકત અથવા કૌટુંબિક ટ્રસ્ટમાંથી મળેલી વસ્તુઓ કરમુક્ત માનવામાં આવે છે.
ભેટો પર ક્યારે કર ચૂકવવો પડે છે?
જો કોઈ વ્યક્તિને નાણાકીય વર્ષમાં બિન-સંબંધી તરફથી ₹50,000 થી વધુ કિંમતની ભેટ મળે છે, તો તેના પર કર ચૂકવવો ફરજિયાત છે.
આ કર “અન્ય સ્ત્રોતોમાંથી આવક” શીર્ષક હેઠળ ઉમેરવામાં આવે છે અને વ્યક્તિના આવકવેરા સ્લેબ દર અનુસાર કર લાદવામાં આવે છે.
આ નિયમ ફક્ત રોકડ ભેટો પર જ નહીં પરંતુ મિલકત, શેર, મ્યુચ્યુઅલ ફંડ યુનિટ અથવા અન્ય કોઈપણ સંપત્તિના રૂપમાં ભેટો પર પણ લાગુ પડે છે.
ઉદાહરણ તરીકે:
- જો કોઈ મિત્ર તમને ₹70,000 ભેટ આપે છે, તો ₹50,000 સુધી કરમુક્ત રહેશે, પરંતુ બાકીના ₹20,000 કરમુક્ત રહેશે.
- જો ભેટનું મૂલ્ય ₹50,000 થી ઓછું હોય, તો કોઈ કર જવાબદારી રહેશે નહીં.
ધ્યાનમાં રાખવા જેવા મહત્વપૂર્ણ મુદ્દાઓ
જન્મદિવસ, ગૃહસ્થી, વર્ષગાંઠ અથવા અન્ય પ્રસંગોએ બિન-સંબંધી તરફથી મળેલી ₹50,000 થી વધુ મૂલ્યની ભેટો કરપાત્ર ગણવામાં આવશે.
સંબંધીઓ તરફથી મળેલી ભેટો કરપાત્ર નથી, ભલે તે રકમ કરોડોમાં હોય.
ભેટનો સ્ત્રોત કાયદેસર હોવો જોઈએ, અન્યથા આવકવેરા વિભાગ તપાસ કરી શકે છે.
