૧ એપ્રિલ, ૨૦૨૬ થી આવકવેરાના નિયમો બદલાશે, ડિજિટલ એકાઉન્ટ્સ પણ તપાસ હેઠળ આવશે.
ભારતમાં આવકવેરા નિયમોમાં એક મહત્વપૂર્ણ ફેરફાર થઈ રહ્યો છે, જે સામાન્ય નાગરિકોની ડિજિટલ ગોપનીયતાને અસર કરી શકે છે. 1 એપ્રિલ, 2026 થી, આવકવેરા વિભાગને કરચોરીની તપાસ દરમિયાન માત્ર ભૌતિક સંપત્તિ જ નહીં, પણ ડિજિટલ પ્રવૃત્તિઓને ઍક્સેસ કરવાની સત્તા આપવામાં આવશે. આ પહેલી વાર બનશે જ્યારે કર અધિકારીઓ ઔપચારિક રીતે ડિજિટલ જગ્યાની તપાસ કરી શકશે.
તપાસ હવે રોકડ અને દાગીના સુધી મર્યાદિત રહેશે નહીં.
અત્યાર સુધી, આવકવેરા અધિકારીઓને દરોડા દરમિયાન ઘરો, મિલકતો, રોકડ, દસ્તાવેજો અને દાગીના જેવી ભૌતિક સંપત્તિઓનું નિરીક્ષણ કરવાની મંજૂરી આપવામાં આવી હતી. આ કાર્યવાહી આવકવેરા અધિનિયમ, 1961 ની કલમ 132 હેઠળ હાથ ધરવામાં આવી હતી.
પરંતુ પ્રસ્તાવિત ફેરફાર સાથે, તપાસનો અવકાશ વર્ચ્યુઅલ ડિજિટલ જગ્યા સુધી વિસ્તરશે.
આ ડિજિટલ જગ્યામાં ઇમેઇલ એકાઉન્ટ્સ, ક્લાઉડ સ્ટોરેજ, ડિજિટલ વોલેટ્સ, ટ્રેડિંગ અને રોકાણ પ્લેટફોર્મ, સોશિયલ મીડિયા પ્રોફાઇલ્સ અને અન્ય ઓનલાઈન એકાઉન્ટ્સનો સમાવેશ થશે. આનો અર્થ એ છે કે કર તપાસ દરમિયાન ડિજિટલ વ્યવહારો અને ઓનલાઈન પ્રવૃત્તિઓ પણ ચકાસણીને પાત્ર હોઈ શકે છે.
સરકાર આ ફેરફાર કેમ કરી રહી છે?
સરકારનો દાવો છે કે આજે મોટાભાગના નાણાકીય વ્યવહારો ડિજિટલ રીતે હાથ ધરવામાં આવે છે. બેંકિંગ, રોકાણ, વેપાર અને ક્રિપ્ટો સંપત્તિ જેવી પ્રવૃત્તિઓ પણ ઓનલાઈન પ્લેટફોર્મ પર શિફ્ટ થઈ ગઈ છે.
આ સંદર્ભમાં, ફક્ત ભૌતિક નિરીક્ષણ દ્વારા કરચોરી શોધવી હવે એટલી અસરકારક રહી નથી.
અધિકારીઓ માને છે કે વ્યક્તિનું સમગ્ર નાણાકીય ચિત્ર તેમના ડિજિટલ ફૂટપ્રિન્ટમાં છુપાયેલું છે. ડિજિટલ ડેટાની ઍક્સેસ કરચોરીને વધુ સચોટ રીતે શોધવામાં મદદ કરશે.
શું દરેકનો ડિજિટલ ડેટા ચકાસણીને પાત્ર હશે?
આ ફેરફાર અંગે સૌથી મોટી ચિંતા ગોપનીયતા છે. જો કે, સરકારે સ્પષ્ટતા કરી છે કે કર અધિકારીઓ મનસ્વી રીતે કોઈના ડિજિટલ ડેટાને ઍક્સેસ કરી શકશે નહીં.
જેમ હાલમાં દરોડા માટે ‘વિશ્વાસ કરવાનું કારણ’ આવશ્યકતા જરૂરી છે, તેવી જ આવશ્યકતા ડિજિટલ એકાઉન્ટ્સની ચકાસણી પર લાગુ થશે.
આનો અર્થ એ છે કે જ્યાં સુધી કોઈ વ્યક્તિ સામે આવક છુપાવવા અથવા નાણાકીય અનિયમિતતાના નક્કર પુરાવા ન હોય ત્યાં સુધી, તેમના ઇમેઇલ, સોશિયલ મીડિયા અથવા અન્ય ડિજિટલ એકાઉન્ટ્સ ઍક્સેસ કરવામાં આવશે નહીં.
કરદાતાઓ માટે આનો શું અર્થ છે?
ભવિષ્યમાં કર પ્રણાલીમાં પારદર્શિતા વધશે, પરંતુ તે જ સમયે, લોકોએ તેમની ડિજિટલ પ્રવૃત્તિઓ અને વ્યવહારો પ્રત્યે વધુ સતર્ક રહેવું પડશે.
જો તમારી આવક અને નાણાકીય વ્યવહારો યોગ્ય રીતે જાહેર કરવામાં આવ્યા હોય અને તમારા રેકોર્ડ સ્વચ્છ હોય, તો ચિંતા કરવાની કોઈ વાત નથી.
