Export Target: ભારત નાણાકીય વર્ષ 26 માં USD 150 બિલિયનના નિકાસ લક્ષ્યાંકથી ઓછું રહી શકે છે: GTRI
ભારત નાણાકીય વર્ષ 26 માટે નિર્ધારિત 1 ટ્રિલિયન ડોલરના નિકાસ લક્ષ્યાંકથી ઘણું ઓછું રહી શકે છે. વૈશ્વિક પડકારો, નબળી આંતરરાષ્ટ્રીય માંગ અને વધતી જતી સંરક્ષણવાદ ભારતના વેપારી માલ નિકાસ પર સતત દબાણ લાવી રહી છે. ANI સાથે વાત કરતા, ગ્લોબલ ટ્રેડ રિસર્ચ ઇનિશિયેટિવ (GTRI) ના સ્થાપક અજય શ્રીવાસ્તવે જણાવ્યું હતું કે વર્તમાન પરિસ્થિતિ આ મહત્વાકાંક્ષી લક્ષ્યાંકને પ્રાપ્ત કરવાના કોઈ સંકેતો દેખાતી નથી, ખાસ કરીને માલ નિકાસ મોરચે.
શ્રીવાસ્તવના જણાવ્યા મુજબ, ગયા નાણાકીય વર્ષમાં ભારતની કુલ માલ અને સેવાઓની નિકાસ આશરે USD 825 બિલિયન હતી. ચાલુ નાણાકીય વર્ષમાં માત્ર સાધારણ વૃદ્ધિની અપેક્ષા છે. તેમણે કહ્યું કે માલ નિકાસમાં લગભગ કોઈ વૃદ્ધિ જોવા મળી નથી, જ્યારે સેવાઓની નિકાસ થોડી મજબૂત રહી છે. આમ છતાં, FY26 માં ભારતની કુલ નિકાસ ફક્ત USD 850 બિલિયન સુધી પહોંચશે, જેનાથી ભારત USD 1 ટ્રિલિયનના લક્ષ્યાંકથી લગભગ USD 150 બિલિયન ઓછું રહેશે.
તેમણે સ્પષ્ટતા કરી કે જ્યાં સુધી ભારત તેના મુખ્ય વેપારી ભાગીદારો સાથે મોટા અને અસરકારક વેપાર કરારો પૂર્ણ ન કરે ત્યાં સુધી નિકાસમાં તીવ્ર ઉછાળો અસંભવિત છે. શ્રીવાસ્તવના મતે, અમેરિકા અને યુરોપિયન યુનિયન સાથે વેપાર કરાર થયા પછી જ ભારતની નિકાસમાં મજબૂત વૃદ્ધિ જોવા મળી શકે છે, અને આ વર્ષ કરતાં આવતા વર્ષે આની શક્યતા વધુ છે.
જોકે એકંદર નિકાસ વૃદ્ધિ ધીમી રહી છે, ભારતના વેપાર ડેટા ભૌગોલિક વૈવિધ્યકરણના પ્રારંભિક સંકેતો દર્શાવે છે. તેમણે નોંધ્યું હતું કે મે અને નવેમ્બર દરમિયાન ભારતની અમેરિકામાં નિકાસમાં 20.7 ટકાનો ઘટાડો થયો છે, જ્યારે આ જ સમયગાળા દરમિયાન અન્ય દેશોમાં ભારતની નિકાસમાં 5.5 ટકાનો વધારો થયો છે. તેમના મતે, આ સૂચવે છે કે નાના પાયે હોવા છતાં, વૈવિધ્યકરણની પ્રક્રિયા શરૂ થઈ ગઈ છે.
તેમણે ચેતવણી પણ આપી હતી કે ફક્ત નવા બજારો સુધી પહોંચવું પૂરતું નથી. ભારતે આંતરરાષ્ટ્રીય બજારોમાં વેચાતા ઉત્પાદનોના પ્રકારોમાં પણ ફેરફાર કરવાની જરૂર છે. શ્રીવાસ્તવે જણાવ્યું હતું કે ઉચ્ચ અને ટકાઉ નિકાસ વૃદ્ધિ માટે, ભારતને તેની નિકાસ બાસ્કેટમાં મધ્યમ અને ઉચ્ચ-ટેક ઉત્પાદનોનો હિસ્સો વધારવાની જરૂર પડશે.
બહુપક્ષીય જૂથો અને વૈશ્વિક રાજકારણ પર બોલતા, શ્રીવાસ્તવે જણાવ્યું હતું કે BRICS એ યુરોપિયન યુનિયન અથવા ASEAN જેવી સંકલિત સંસ્થા નથી, પરંતુ તે દેશોનો એક છૂટો જૂથ છે જેનો એજન્ડા મોટાભાગે ચીનથી પ્રભાવિત છે. તેમણે એ પણ સ્પષ્ટ કર્યું કે ભારત દરેક બ્રિક્સ એજન્ડા સાથે સહમત નથી, પરંતુ ફક્ત એવા મુદ્દાઓને સમર્થન આપે છે જે તેના રાષ્ટ્રીય હિતમાં છે.
નિકાસમાં મંદી હોવા છતાં, શ્રીવાસ્તવે સ્થાનિક અર્થતંત્રમાં વિશ્વાસ વ્યક્ત કર્યો. તેમણે જણાવ્યું હતું કે GDP વૃદ્ધિ અને ઓછા ફુગાવાના આંકડા દર્શાવે છે કે સ્થાનિક અર્થતંત્ર સારી સ્થિતિમાં છે. તેમના મતે, જો GDP પર કોઈ દબાણ છે, તો તે મુખ્યત્વે નિકાસ મોરચેથી આવી રહ્યું છે.
