renewable energy : આ દાયકો દેશમાં પુનઃપ્રાપ્ય ઊર્જાનો સુવર્ણ યુગ રહ્યો છે. સૌર અને પવન ઉર્જા જેવા લીલા બળતણના મુખ્ય સ્ત્રોતોની ક્ષમતા માર્ચ 2024માં વધીને 136 GW થઈ ગઈ છે, જે માર્ચ 2014માં 35 GW હતી. રિન્યુએબલ એનર્જીની ક્ષમતાની જબરદસ્ત માંગ હોવા છતાં, આ વર્ષે વીજળીની માંગમાં માત્ર 12 ટકાનો વધારો થયો છે.
તકનીકી મર્યાદાઓને કારણે વીજળી ગ્રીડમાં નવીનીકરણીય ઊર્જાનો હિસ્સો મર્યાદિત છે. આ વર્ષે દેશમાં વિક્રમી ગરમી પડવાની સંભાવનાને કારણે ભારતમાં ગ્રીડ ફરી કોલસા પર નિર્ભર બની ગયા છે. પ્લાન્ટ લોડ ફેક્ટરમાં નવીનીકરણીય ઊર્જાનો હિસ્સો 16-18 ટકા છે અને થર્મલ ઊર્જાનો હિસ્સો 70 ટકા છે. ICRA લિમિટેડના સિનિયર વાઇસ પ્રેસિડેન્ટ અને ગ્રૂપ હેડ ગિરીશ કુમાર કદમે જણાવ્યું હતું કે નાણાકીય વર્ષ 2024માં વીજ ઉત્પાદન મિશ્રણમાં નવીનીકરણીય ઊર્જા (હાઇડ્રોપાવર સિવાય)નો ફાળો લગભગ 14 ટકા છે, જ્યારે માર્ચ 2024 સુધી નવીનીકરણીય ઊર્જાની સ્થાપિત ક્ષમતા 32 ટકા હતી. ટકા
વાસ્તવમાં, હાઇડ્રોઇલેક્ટ્રિક પાવરનું ઉત્પાદન ઓછું થાય છે, ગેસ ઉપલબ્ધ નથી અને રિન્યુએબલ અથવા રિન્યુએબલ એનર્જી સ્ટોરેજ સુવિધાઓ વિના વિશ્વસનીય નથી. આવી સ્થિતિમાં, વીજળીની દૈનિક માંગના 80 ટકા કોલ પાવર પ્લાન્ટ દ્વારા પૂરી થાય છે. ગ્રીડ ઈન્ડિયાના વરિષ્ઠ અધિકારીઓના જણાવ્યા અનુસાર, સરેરાશ, નવીનીકરણીય ઉર્જા સૌર કલાકો (દિવસ) દરમિયાન વીજળીની માંગના માત્ર 25-30 ટકા જ પૂરી કરી શકે છે અને તે રાત્રે શૂન્ય છે. તેથી, કોલસામાંથી ઉત્પન્ન થતી વીજળી 24 કલાક જરૂરી છે.
દિલ્હીમાં નેશનલ લોડ ડિસ્પેચ સેન્ટર (NLDC) કહે છે, ‘સૌર અને પવન ઊર્જા દિવસ દરમિયાન વીજળી પૂરી પાડે છે અને રાત્રે અચાનક આ વીજળીની 40 ગીગાવોટની અછત છે.
તાત્કાલિક માંગના લગભગ 32 ટકા રિન્યુએબલ એનર્જી દ્વારા પૂરી કરી શકાય છે, પરંતુ કોલસામાંથી પેદા થતી વીજળીમાં ઘટાડો કરવાની જરૂર છે. પરંતુ કોલસામાંથી ઉત્પન્ન થતી વીજળીનો હિસ્સો ચોક્કસ મર્યાદાથી નીચે લાવી શકાતો નથી અને તે દિવસ દરમિયાન સંપૂર્ણ ક્ષમતાથી ચાલે છે. તેથી, પર્યાપ્ત પુનઃપ્રાપ્ય ઊર્જા હોવા છતાં, ઘણા પ્રાદેશિક લોડ ડિસ્પેચ સેન્ટર (RLDC) અધિકારીઓ આ સાથે સંમત છે.
