RBI ની નવી ચેક સુવિધા ચકાસણી હેઠળ છે, જેમાં ક્લિયરિંગમાં 10-12 દિવસ સુધીનો વિલંબ થઈ શકે છે.
ભારતીય રિઝર્વ બેંકે 4 ઓક્ટોબરના રોજ નવી સેમ ડે ચેક ક્લિયરિંગ સિસ્ટમ લાગુ કરી હતી. આ સિસ્ટમનો ઉદ્દેશ્ય ચેક જમા કરાવવાના દિવસે જ ક્લિયર થાય તે સુનિશ્ચિત કરવાનો હતો. જો કે, જમીન પર પરિસ્થિતિ તદ્દન વિપરીત દેખાય છે. ઘણા કિસ્સાઓમાં, ચેક ક્લિયર થવામાં 10 થી 12 દિવસ લાગી રહ્યા છે, જેના કારણે વેપારીઓ અને ગ્રાહકોને ગંભીર અસુવિધા થઈ રહી છે.
ચેમ્બર ઓફ ટ્રેડ એન્ડ ઇન્ડસ્ટ્રી (CTI) એ આ મુદ્દા અંગે વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીને પત્ર લખ્યો છે.
ચેમ્બર ઓફ ટ્રેડ એન્ડ ઇન્ડસ્ટ્રી શું કહે છે?
CTI ના ચેરમેન બ્રિજેશ ગોયલે જણાવ્યું હતું કે સેમ ડે ક્લિયરિંગ સુવિધાની જાહેરાત પછી, વેપારી સમુદાયે તેને એક સકારાત્મક પગલું માન્યું હતું. એવી આશા હતી કે તે વ્યવસાયને વેગ આપશે અને ચુકવણી ચક્રમાં સુધારો કરશે. જો કે, વર્તમાન પરિસ્થિતિમાં, આ સિસ્ટમ વેપારીઓ માટે વધારાની સમસ્યા બની ગઈ છે.
બેંકોનું કહેવું છે કે ટેકનિકલ ખામીઓ અને અપૂરતી સ્ટાફ તાલીમ વિલંબનું મુખ્ય કારણ છે. દિવાળી જેવા તહેવારો દરમિયાન, આ સિસ્ટમ ચુકવણી પ્રક્રિયાને અસર કરી રહી છે. ઘણા વેપારીઓના ઓર્ડર અટકી જાય છે, અને કેટલાક રદ થવાનો સામનો કરી રહ્યા છે, જેના પરિણામે નાણાકીય નુકસાન થઈ રહ્યું છે.
વેપારીઓને દરરોજ બેંકોમાં જવાની ફરજ પડે છે, જેના કારણે સમય અને નાણાકીય નુકસાન થાય છે. ઘણી બેંકોમાં ચેક ક્લિયર કરવામાં 15 દિવસ જેટલો સમય લાગી રહ્યો છે, જ્યારે કેટલાક તેમને સ્વીકારવાનો પણ ઇનકાર કરી રહ્યા છે.
નવી ચેક ક્લિયરિંગ સિસ્ટમ શું છે?
RBI માર્ગદર્શિકા મુજબ, બેંકો એક જ દિવસે ક્લિયરિંગ માટે CTS (ચેક ટ્રંકેશન સિસ્ટમ) ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ કરી રહી છે. આ સિસ્ટમમાં, ભૌતિક રીતે ચેક મોકલવાને બદલે, બેંકો સંબંધિત બેંકને ઇલેક્ટ્રોનિક રીતે ચેકની સ્કેન કરેલી નકલો મોકલે છે. બેંકે ચોક્કસ સમયમર્યાદામાં તેમને મંજૂરી અથવા અસ્વીકાર કરવાની જરૂર છે.
અગાઉ, ચેક ભૌતિક રીતે મોકલવામાં આવતા હતા, જેમાં 2-3 કાર્યકારી દિવસો લાગતા હતા. CTS ના અમલીકરણનો હેતુ આ સમય ઘટાડીને એક દિવસ કરવાનો હતો. જો કે, વર્તમાન વિલંબથી સિસ્ટમની કાર્યક્ષમતા પર પ્રશ્નો ઉભા થયા છે.
