Bangladesh: બાંગ્લાદેશના ઝીંગા ઉદ્યોગમાં કટોકટી, ભારત માટે મોટી તક; ચીનને પણ ફાયદો થશે
Bangladesh: બાંગલાદેશમાં રાજકીય અસ્થિરતા અને શેખ હસીના પછીની સ્થિતિને કારણે પરિસ્થિતિ બગડી રહી છે. ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પના એલાનથી પહેલાં જ બાંગલાદેશની ગાર્મેન્ટ ઇન્ડસ્ટ્રીમાં તણાવ વધી રહ્યો હતો, અને હવે નવી પરેશાની એ દેશમાં આર્થિક સંકટ લાવી છે. બાંગલાદેશનો ઝીંગા ઉદ્યોગ હવે ગંભીર સંકટમાંથી પસાર થઈ રહ્યો છે, અને ફેક્ટ્રીઓમાં તાળા મુકવામાં આવ્યા છે. આના પરિણામે એક્સપોર્ટમાં ઘટાડો થયો છે, અને ઝીંગા પ્રોસેસિંગ ઉદ્યોગ સંપૂર્ણ રીતે ઠપ થવાની કગારમાં છે. આ ભારત માટે એક શાનદાર મોકો બની શકે છે, કારણ કે ભારત એ બજારોમાં પોતાની પકડી બનાવી શકે છે જ્યાં ક્યારેક બાંગલાદેશનો દબદબા હતો.
બાંગલાદેશના ઝીંગા પ્રોસેસિંગ ઉદ્યોગમાં સંકટ
રિપોર્ટ મુજબ, બાંગલાદેશનો ઝીંગા પ્રોસેસિંગ ઉદ્યોગ, જે ક્યારેક કરોડો ડોલરનો આઈનું સ્ત્રોત હતો, હવે ગંભીર મંદીનો સામનો કરી રહ્યો છે. એક્સપોર્ટમાં ભારે ઘટાડો થવાને કારણે બાંગલાદેશની મોટા ભાગની ઝીંગા ફેક્ટ્રીઓ બંધ થઇ ગઇ છે. આ ઉદ્યોગે હજારો લોકોને રોજગારી આપતી હતી અને બાંગલાદેશની ગ્રામિણ આર્થવ્યવસ્થાનું મહત્વપૂર્ણ અંગ હતું. પરંતુ કાચા માલની અછત, એક્સપોર્ટમાં ઘટાડો, પર્યાવરણમાં ફેરફાર અને રાજકીય અસ્થિરતા એ તમામ કારણો કે જેના કારણે આ ઉદ્યોગ સંકટમાં ફસાઇ ગયો છે.
109 ફેક્ટ્રીઓમાંથી માત્ર 48 ચાલું છે
બાંગલાદેશ ફ્રોઝન ફૂડ્સ એક્સપોર્ટર્સ એસોસિએશન (BFFEA) અનુસાર, બાંગલાદેશમાં 109 ઝીંગા પ્રોસેસિંગ કારખાનાં હતાં, જેમાંથી માત્ર 30 ખૂલના અને 18 ચટગાવમાં ચલાવાઈ રહ્યા છે. બાકીની ફેક્ટ્રીઓમાં તાળા મુકાયા છે. આ ફેક્ટ્રીઓની વાર્ષિક ઉત્પાદન ક્ષમતા અંદાજે 4 લાખ ટન છે, પરંતુ તેમને માત્ર 7 ટકા કાચો માલ જ પ્રાપ્ત થઈ રહ્યો છે, જેના કારણે અનેક ફેક્ટ્રીઓ બંધ થવા માટે મજબૂર થઈ છે. કંપનીઓને તેમની જરૂરિયાત મુજબનો માત્ર 25-30 ટકા ઝીંગા જ મળી રહ્યો છે, અને આ અછતના કારણે ઘણી વાર ફેક્ટ્રીઓને વચ્ચે જ બંધ કરવું પડી રહ્યું છે.
ભારત માટે આ અવસર કેવી રીતે બની શકે છે?
ભારત ઝીંગાનું એક મુખ્ય નિકાસકર્તા દેશ છે. ભારતથી ઝીંગા અમેરિકા, જાપાન અને યુરોપીયન યુનિયન (EU)ના બજારોમાં મોકલવામાં આવે છે. 2023-24માં ભારતે 17,81,602 મેટ્રિક ટન ઝીંગા નિકાસ કર્યો હતો, જેના કુલ મૂલ્ય 60,523.89 કરોડ રૂપિયા હતું. અમેરિકા એ ભારતમાંથી 2,97,571 મેટ્રિક ટન ફ્રોઝન ઝીંગા આયાત કર્યો હતો. બાંગલાદેશનો ઝીંગા યુરોપના બજારોમાં સૌથી વધુ પસંદ કરવામાં આવે છે, અને બાંગલાદેશનો ઝીંગા નિકાસનો 90% થી વધુ હિસ્સો EU દેશોમાં જ જતો હતો.
હવે ભારત આ બજારોમાં પોતાની ઉપસ્થિતિ મજબૂત કરી શકે છે અને બાંગલાદેશની ઝીંગા નિકાસમાં કમીનો ફાયદો ઉઠાવી શકે છે. આથી, ભારત માટે રોજગારીની તકો વધશે અને નિકાસ વ્યવસાયને નવી દિશા મળશે.
ચીન પણ ઉઠાવશે ફાયદો
ભારત સિવાય, ચીન પણ આ તકનો ફાયદો ઉઠાવી શકે છે. ચીનનો કૃષિ અને ખાદ્ય ઉત્પાદનોનો નિકાસ ખૂબ મોટો છે, અને જો બાંગલાદેશના ઝીંગા ઉદ્યોગમાં વધુ ઘટાડો થાય છે, તો ચીન એ દેશોમાં પોતાની સ્થિતિ મજબૂત કરી શકે છે જ્યાં બાંગલાદેશે અગાઉ દબદબો બનાવ્યો હતો.
અંતે, બાંગલાદેશની આર્થિક મુશ્કેલીઓ ભારત અને ચીન બંને માટે એક અવસર બની રહી છે, ખાસ કરીને ઝીંગા નિકાસના ક્ષેત્રમાં, જ્યાં ભારત પોતાની પોઝિશન મજબૂત કરી શકે છે.
