કૃષિ બજેટ: નાણાકીય વર્ષ 2023-24 માટેના કેન્દ્રીય બજેટમાં, નાણા પ્રધાન નિર્મલા સીતારમણે કૃષિ શિક્ષણ અને સંશોધન સહિત કૃષિ અને ખેડૂત કલ્યાણ મંત્રાલયને 1.25 લાખ કરોડ રૂપિયા ફાળવ્યા હતા.
કૃષિ બજેટ: ગ્રામીણ અર્થતંત્રને વેગ આપવા માટે, સરકાર કૃષિ ક્ષેત્રની યોજનાઓ માટે ફાળવણીમાં નોંધપાત્ર વધારો કરી શકે છે અને ફેબ્રુઆરી 1 ના રોજ રજૂ થનારા વચગાળાના બજેટમાં લોન પર ભાર મૂકે છે. નાણાકીય વર્ષ 2023-24માં કૃષિ ક્ષેત્રનો વિકાસ દર એક વર્ષ અગાઉના ચાર ટકાથી ઘટીને 1.8 ટકા રહેવાનો અંદાજ છે.
- નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણ 1 ફેબ્રુઆરીએ વચગાળાનું બજેટ રજૂ કરવાના છે, જે 2024ની લોકસભા ચૂંટણી પહેલા નરેન્દ્ર મોદીની આગેવાનીવાળી સરકારનો છેલ્લો મોટો આર્થિક દસ્તાવેજ હશે. 2019ની સામાન્ય ચૂંટણી પહેલા રજૂ કરવામાં આવેલા વચગાળાના બજેટમાં, સરકારે PM-કિસાન સન્માન નિધિની જાહેરાત કરી હતી, જે હેઠળ નાના ખેડૂતોને વાર્ષિક રૂ. 6,000 સુધીની નાણાકીય સહાય પૂરી પાડવામાં આવે છે. ચૂંટણીના વર્ષમાં આગામી બજેટમાં સહાયની રકમમાં વધારો થવાની ધારણા છે. ઉપરાંત, સરકાર આગામી નાણાકીય વર્ષ માટે કૃષિ ધિરાણનો લક્ષ્યાંક વધારીને રૂ. 22-25 લાખ કરોડ કરવાની જાહેરાત કરી શકે છે. ચાલુ નાણાકીય વર્ષ માટે સરકારનો કૃષિ-ધિરાણનો લક્ષ્યાંક રૂ. 20 લાખ કરોડ છે.
- વર્તમાન નાણાકીય વર્ષમાં, ડિસેમ્બર 2023 સુધીમાં 20 લાખ કરોડ રૂપિયાના કૃષિ ધિરાણ લક્ષ્યાંકના લગભગ 82 ટકા હાંસલ કરવામાં આવ્યા છે. કોન્ફેડરેશન ઓફ ઈન્ડિયન ઈન્ડસ્ટ્રી (CII)ના ડાયરેક્ટર જનરલ ચંદ્રજીત બેનર્જીએ જણાવ્યું હતું કે સમાવેશી વૃદ્ધિને પ્રોત્સાહન આપવા માટે વચગાળાના બજેટમાં કૃષિ અને ગ્રામીણ ક્ષેત્રોને મુખ્ય પ્રાથમિકતા આપવી જોઈએ. “કૃષિમાં બગાડ અથવા નુકસાન ઘટાડવા માટે સ્ટોરેજને પ્રોત્સાહન આપવું જોઈએ. ઈલેક્ટ્રોનિક નેગોશિયેબલ વેરહાઉસ રિસિપ્ટ્સ (eNWR)નું કવરેજ વધારવું જોઈએ,” તેમણે કહ્યું.
- ઇન્ડસ્ટ્રી ચેમ્બરે ખેડૂતોને ડાયરેક્ટ કેશ ટ્રાન્સફર સ્વરૂપે ખાતર સબસિડી આપવા તરફ આગળ વધવાનો મુદ્દો પણ ઉઠાવ્યો છે. ‘ધ ઓર્ગેનિક વર્લ્ડ’ના સ્થાપક અને મેનેજિંગ ડિરેક્ટર ગૌરવ મનચંદાએ જણાવ્યું હતું કે, કામગીરીને શ્રેષ્ઠ બનાવવા અને ઊભરતાં બજારની તકોનો લાભ લેવા માટે ભારતને બજેટરી સપોર્ટ અને મજબૂત ખેડૂત ઉત્પાદક સંગઠનો (FPOs)ની જરૂર છે. “ઉચ્ચ કૃષિ વીમા ખર્ચ, ગ્રામીણ રોજગાર યોજનાઓમાં વધુ રોકાણ, સારી સિંચાઈ સુવિધાઓ અને બહેતર ગ્રામીણ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર મોટો તફાવત લાવી શકે છે,” તેમણે કહ્યું.
- નાણાકીય વર્ષ 2013-14માં આ ફાળવણી રૂ. 27,662.67 કરોડ હતી. ધાનુકા એગ્રીટેકના મેનેજિંગ ડિરેક્ટર એમ કે ધાનુકાને આશા છે કે સરકાર આગામી વચગાળાના બજેટમાં કૃષિને પ્રોત્સાહન આપવા માટે લેવામાં આવેલી પહેલ ચાલુ રાખશે. “ખાસ કરીને, અમે પીએમ-કિસાન સન્માન નિધિમાં થોડો વધારો અને ગ્રામીણ ખર્ચમાં વધારાની અપેક્ષા રાખીએ છીએ,” તેમણે કહ્યું. ગયા બજેટમાં પ્રધાનમંત્રી કિસાન સન્માન નિધિ (PM-કિસાન) માટે 60,000 કરોડ રૂપિયા રાખવામાં આવ્યા હતા. યોજના હેઠળ, 30 નવેમ્બર, 2023 સુધી ડાયરેક્ટ બેનિફિટ ટ્રાન્સફર (DBT) દ્વારા 11 કરોડથી વધુ ખેડૂતોને રૂ. 2.81 લાખ કરોડથી વધુની રકમ જારી કરવામાં આવી છે.
- ફેડરેશન ઓફ સીડ ઈન્ડસ્ટ્રી ઓફ ઈન્ડિયા (FSII)ના પ્રમુખ અને સવાન્ના સીડ્સના ચીફ એક્ઝિક્યુટિવ ઓફિસર (CEO) અજય રાણાએ બીજ ક્ષેત્રમાં વધુ વિદેશી સીધા રોકાણને આકર્ષી શકે તેવા નીતિગત વાતાવરણ પર ભાર મૂક્યો હતો.
- રાણાએ જણાવ્યું હતું કે, “એ વાતને નકારી શકાય નહીં કે ખેડૂતોની ઉત્પાદકતા અને આવકમાં સુધારો કરવા માટે અમને વધુ નવીનતાની જરૂર છે. આ પૃષ્ઠભૂમિમાં બૌદ્ધિક સંપત્તિ અને વિદેશી રોકાણને પ્રોત્સાહિત કરતી નીતિ મદદરૂપ થશે. તેનાથી વધુ કંપનીઓને રોકાણ કરવા પ્રોત્સાહિત થશે. ભારત.” આઈડી ફ્રેશ ફૂડના વૈશ્વિક સીઈઓ પીસી મુસ્તફાએ જણાવ્યું હતું કે સરકારે ખાદ્ય સુરક્ષાના ધોરણો અને ટેક્નોલોજીમાં પર્યાપ્ત રોકાણને પ્રોત્સાહન આપવાને પ્રાથમિકતા આપવી જોઈએ.
