આપણે સવારે ૩ વાગ્યે કેમ જાગીએ છીએ? તમારું શરીર તમને સંકેતો આપી રહ્યું છે
ક્યારેક તમે તમારા એલાર્મ વાગતા પહેલા જાગી જાઓ છો – કોઈ અવાજ નહીં, કોઈ હલનચલન નહીં, ફક્ત આંતરિક બેચેની. જો તમે દરરોજ સવારે વહેલા ઉઠો છો અને શા માટે તે સમજી શકતા નથી, તો તે સંયોગ નહીં પણ તમારા શરીરનો સંકેત હોઈ શકે છે. ચાલો જાણીએ કે આ સંકેતનો અર્થ શું છે.
તમારી શારીરિક ઘડિયાળ શું છે?
સવારે 3:47 વાગ્યે અચાનક જાગવું સામાન્ય લાગે છે, પરંતુ તે ઘણીવાર આપણા શરીરના સર્કેડિયન લયને કારણે હોય છે. આ 24 કલાકનું જૈવિક ચક્ર શરીરના તાપમાનથી લઈને હોર્મોન પ્રકાશન સુધી બધું નિયંત્રિત કરે છે.
આ લય સવારે 2 થી 5 વાગ્યાની વચ્ચે સૌથી સંવેદનશીલ હોય છે. આ તે સમય છે જ્યારે કોર્ટિસોલ ધીમે ધીમે વધે છે જેથી શરીર કુદરતી રીતે સૂર્યોદય સમયે જાગી શકે. જો કે, જો તણાવ વધારે હોય, તો આ પ્રક્રિયા ખોરવાઈ જાય છે, અને શરીર અચાનક તમને જગાડે છે.
તણાવ: ઊંઘનો સૌથી ખરાબ દુશ્મન
ક્રોનિક તણાવ માત્ર મૂડને અસર કરતું નથી પણ ઊંઘની રચનાને પણ વિક્ષેપિત કરે છે. સામાન્ય રીતે, ઊંઘ ઘણા તબક્કાઓમાંથી પસાર થાય છે – હળવી ઊંઘ, ગાઢ ઊંઘ અને REM ઊંઘ.
REM તબક્કા દરમિયાન મગજ સૌથી વધુ સક્રિય હોય છે, જ્યાં યાદો અને લાગણીઓ પર પ્રક્રિયા કરવામાં આવે છે. જ્યારે તણાવ આવે છે, ત્યારે શરીર ઉચ્ચ ચેતવણી સ્થિતિમાં જાય છે, જેનાથી ઊંઘમાં ખલેલ પહોંચે છે. આ જ કારણ છે કે તણાવ સાથે સંઘર્ષ કરતા લોકો ઘણીવાર સવારે વહેલા REM ઊંઘમાંથી જાગી જાય છે અને તે ક્ષણને યાદ કરે છે.
ઊંઘનો સમય તમારા વિશે શું દર્શાવે છે
જો તમે દરરોજ સવારે 3 થી 5 વાગ્યાની વચ્ચે જાગો છો, તો તે તમારા ક્રોનોટાઇપ – તમારી કુદરતી ઊંઘ-જાગવાની ઘડિયાળ – સૂચવી શકે છે. કેટલાક લોકો કુદરતી રીતે વહેલા ઉઠે છે, જ્યારે અન્ય લોકો નિશાચર હોય છે.
પરંતુ આધુનિક 9 થી 5 વાગ્યાની દિનચર્યા ઘણીવાર આ જૈવિક ઘડિયાળો સાથે વિરોધાભાસી હોય છે. આને “સોશિયલ જેટ લેગ” તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. ખાસ કરીને રાત્રિ ઘુવડ માટે, સવારે બળજબરીથી જાગવાથી તણાવ અને થાક લાગી શકે છે.
કેવી રીતે સુધારો કરવો
જો તમારી ઊંઘ દરરોજ સવારે ખલેલ પહોંચે છે, તો આ પગલાં મદદ કરી શકે છે:
- ડાયરી અથવા એપ્લિકેશનમાં તમારી ઊંઘની પેટર્ન નોંધો.
- તમારા શરીરની ઘડિયાળને સંતુલિત કરવા માટે રાત્રે સ્ક્રીનનો સમય ઓછો કરો.
- સૂતા પહેલા કેફીન અથવા આલ્કોહોલ ટાળો; આ REM ઊંઘને અસર કરે છે.
- દિવસભર તણાવનું સંચાલન કરો – ઊંડા શ્વાસ લેવા, હળવું ચાલવા અથવા જર્નલિંગ કરવાનો પ્રયાસ કરો.
- તમારી દિનચર્યાને તમારા ક્રોનોટાઇપ અનુસાર અનુકૂલિત કરવાનો પ્રયાસ કરો.
