ફક્ત GPS જ નહીં, દુનિયામાં છ મુખ્ય નેવિગેશન સિસ્ટમ્સ છે

જીપીએસ વિકલ્પો: ચીન, રશિયા, ભારત અને યુરોપે પોતાના સેટેલાઇટ નેટવર્ક બનાવ્યા છે.

આજના ડિજિટલ વિશ્વમાં, GPS (ગ્લોબલ પોઝિશનિંગ સિસ્ટમ) આપણા રોજિંદા જીવનનો એક મહત્વપૂર્ણ ભાગ બની ગયો છે. ઓનલાઈન ખોરાકનો ઓર્ડર આપવો હોય, કેબ બુક કરવી હોય, કે અજાણ્યા વિસ્તારમાં દિશા નિર્દેશો શોધવા હોય – આપણે દરેક જગ્યાએ GPS પર આધાર રાખીએ છીએ. પરંતુ બહુ ઓછા લોકો જાણે છે કે દુનિયા ફક્ત અમેરિકાના GPS પર આધાર રાખતી નથી. હકીકતમાં, વિશ્વના છ મુખ્ય દેશો અને જૂથો પાસે પોતાની સેટેલાઇટ-આધારિત નેવિગેશન સિસ્ટમ્સ છે, જેના પર સ્માર્ટફોન, વાહનો અને સંરક્ષણ પ્રણાલીઓ પણ આધાર રાખે છે.

નેવિગેશન સેટેલાઇટ નેટવર્કને તકનીકી રીતે GNSS (ગ્લોબલ નેવિગેશન સેટેલાઇટ સિસ્ટમ) કહેવામાં આવે છે. તેમાં ઉપગ્રહોનો એક જૂથ હોય છે જે સતત પૃથ્વી પર સિગ્નલો ટ્રાન્સમિટ કરે છે. ફોન અથવા કારમાં રીસીવરો આ સિગ્નલોને અટકાવે છે અને આપણું ચોક્કસ સ્થાન પ્રદાન કરે છે. આ પ્રક્રિયા માટે ઓછામાં ઓછા ચાર ઉપગ્રહોમાંથી સિગ્નલોની જરૂર પડે છે.

વિશ્વની મુખ્ય નેવિગેશન સિસ્ટમ્સ

• અમેરિકાની GPS – પૃથ્વીથી આશરે 20,200 કિમીની ઊંચાઈએ 24 થી વધુ ઉપગ્રહો સાથેની સૌથી જૂની અને સૌથી લોકપ્રિય સિસ્ટમ.
• રશિયાની GLONASS – 1980 ના દાયકાથી સક્રિય, 24 ઉપગ્રહો. કેટલાક વિસ્તારોમાં GPS કરતાં વધુ સારું કવરેજ પૂરું પાડે છે.
• ચીનનો બેઈડો – શરૂઆતમાં પ્રાદેશિક, હવે સમગ્ર વિશ્વને આવરી લે છે. 35+ ઉપગ્રહો.
• યુરોપિયન યુનિયનનો ગેલિલિયો – નાગરિક ઉપયોગ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે, અત્યંત ઉચ્ચ-ચોકસાઈ, 28+ ઉપગ્રહો.
• ભારતનો નેવિક (ઇસરો) – 7 ઉપગ્રહો, ભારત અને આસપાસના વિસ્તારોમાં ચોક્કસ સ્થાન સેવાઓ પ્રદાન કરે છે. 2013 માં લોન્ચ કરાયેલ, વ્યૂહાત્મક રીતે મહત્વપૂર્ણ.
• જાપાનનો QZSS – એશિયા-પેસિફિક ક્ષેત્ર માટે રચાયેલ છે. GPS સાથે જોડાણમાં કાર્ય કરે છે અને તે વિસ્તારોમાં ઉપયોગી છે જ્યાં GPS નબળું છે.

નિષ્કર્ષ
દુનિયા ફક્ત યુએસ GPS પર નિર્ભર નથી. ચીન, રશિયા, યુરોપ, ભારત અને જાપાને તેમની તકનીકી ક્ષમતાઓ અને વ્યૂહાત્મક મહત્વના આધારે પોતાની નેવિગેશન સિસ્ટમ્સ વિકસાવી છે. આ માત્ર સુરક્ષા અને લશ્કરી દ્રષ્ટિકોણથી જ નહીં, પરંતુ તકનીકી સ્વ-નિર્ભરતા અને વૈશ્વિક સ્પર્ધામાં ધાર માટે પણ મહત્વપૂર્ણ છે.