Liquid Gold શું છે? ભારતમાં પ્રવાહી સોનાની આયાત વધી
Liquid Gold: ભારતમાં પ્રવાહી સોનાની આયાત વધી. જાન્યુઆરી-માર્ચ 2025માં 69,879 કિલોગ્રામની આયાતને કારણે સરકારને ₹906 કરોડનું નુકસાન થયું.
Liquid Gold: ભારતમાં વર્ષોથી સોનાની દાણચોરીની ઘટનાઓ સામે આવી રહી છે, જેમાં કસ્ટમ ડ્યુટીથી બચવા માટે સોનું શરીર અથવા સામાનમાં છુપાવીને લાવવામાં આવતું હતું. પરંતુ હવે ચાલાક આયાતકારોએ કસ્ટમ ડ્યુટી ચૂકવ્યા વિના સોનું ભારતમાં લાવવાનો રસ્તો શોધી કાઢ્યો છે. આ લોકો કોઈપણ કસ્ટમ ડ્યુટી ચૂકવ્યા વિના ‘પ્રવાહી સોના’ એટલે કે સોનાના રાસાયણિક સંયોજનોના રૂપમાં દેશમાં મોટી માત્રામાં સોનું લાવી રહ્યા છે.
‘પ્રવાહી સોના’માં, સોનાને અન્ય રાસાયણિક તત્વો સાથે ભેળવીને સંયોજનો બનાવવામાં આવે છે, જેનો ઉપયોગ મુખ્યત્વે ઉદ્યોગોમાં થાય છે. તે ભારતના ભાગીદાર દેશો જેમ કે સંયુક્ત આરબ અમીરાત (UAE), જાપાન અને ઓસ્ટ્રેલિયાથી આયાત કરવામાં આવે છે, જેની સાથે ભારતનો મુક્ત વેપાર કરાર છે. આ સંધિઓ હેઠળ, આવા સંયોજનો પર કોઈ આયાત શુલ્ક નથી, જ્યારે સામાન્ય સોના પર 6% સુધીની ડ્યુટી ચૂકવવી પડે છે.
સરકારી આંકડાઓ મુજબ, લિક્વિડ ગોલ્ડના આયાતમાં જોરદાર વધારો
જાન્યુઆરીથી માર્ચ 2025 ની ત્રિમાસિકમાં લિક્વિડ ગોલ્ડ (ખાદ્ય તેલ)ના આયાતમાં ભારે વધારો નોંધાયો છે. વાણિજ્ય ગુપ્તચર અને આંકડાશાસ્ત્ર મહાનિર્દેશાલય (DGCIS) અનુસાર, આ દરમિયાન દેશે 69,879 કિલોગ્રામ લિક્વિડ ગોલ્ડ આયાત કર્યું, જે ગયા વર્ષની તુલનામાં 9.25 ગણું અને અગાઉની ત્રિમાસિકની તુલનામાં 2.84 ગણું વધુ છે.
આ આયાતનું કુલ મૂલ્ય આશરે 1.29 અબજ ડોલર છે. FY21 (વિત્ત વર્ષ 2021) માં લિક્વિડ ગોલ્ડનું આયાત માત્ર 2,143 કિલોગ્રામ હતું, જે FY25 માં વધીને 1,27,886 કિલોગ્રામ સુધી પહોંચ્યું છે.
બજેટ 2025 માં કરવામાં આવેલા નીતિ પરિવર્તનો પછી આમાં વધુ તેજી જોવા મળી છે.
ટાઈમ્સ ઓફ ઇન્ડિયાની એક રિપોર્ટ મુજબ, લિક્વિડ ગોલ્ડની તુલનામાં પરંપરાગત રીતે આયાત થયેલા સોનાની માત્રામાં 51.2% ઘટાડો થયો છે અને તે $9.5 અબજ ડોલર પર સીમિત રહી ગયું છે.
આથી સ્પષ્ટ થાય છે કે આયાતકારોએ કસ્ટમ ડ્યૂટીમાંથી બચવા માટે લિક્વિડ ગોલ્ડનો ઉપયોગ કર્યો છે, જેના કારણે સરકારી ખજાનાને ભારે નુકસાન થયું છે.
જાણકારોના મુજબ, લિક્વિડ ગોલ્ડમાંથી મળતું અસલ સોનાનું પ્રમાણ સરેરાશ 15% હોય છે. આ હિસાબે, આર્થિક વર્ષ 2024-25માં 1,11,856 કિલોગ્રામ લિક્વિડ ગોલ્ડ આયાતથી અંદાજે 16,778 કિલોગ્રામ શુદ્ધ સોનું પ્રાપ્ત થયું. સરેરાશ રૂ. 90 લાખ પ્રતિ કિલોગ્રામની દરથી સરકારે અંદાજે ₹906 કરોડનો કસ્ટમ ડ્યુટીનો નુકસાન થયો છે.
