Budget 2025
Budget 2025: ભારતના કેન્દ્રીય બજેટનો ઇતિહાસ માત્ર સરકારના આવક અને ખર્ચની વિગતો જ રજૂ કરતો નથી પરંતુ તે દેશના વિકાસ માટે માર્ગદર્શન પણ પૂરું પાડે છે. સામાન્ય રીતે આ જવાબદારી નાણામંત્રીની હોય છે, પરંતુ ઘણા મહત્વપૂર્ણ પ્રસંગોએ વડા પ્રધાને પણ આ જવાબદારી નિભાવી છે. જવાહરલાલ નહેરુ, ઇન્દિરા ગાંધી અને રાજીવ ગાંધી જેવા વડા પ્રધાનોએ નાણાં મંત્રાલયનો વધારાનો હવાલો સંભાળતા બજેટ રજૂ કર્યું હતું, જે ભારતીય રાજકારણમાં એક ઐતિહાસિક પગલું હતું.
ભારતના પ્રથમ વડા પ્રધાન જવાહરલાલ નહેરુએ ૧૯૫૮-૫૯માં કેન્દ્રીય બજેટ રજૂ કર્યું હતું. આ તે સમયનો વિકાસ હતો જ્યારે નાણામંત્રી ટી.ટી. કૃષ્ણમાચારીએ ચલણ કૌભાંડને કારણે રાજીનામું આપ્યું. ત્યારબાદ નેહરુએ નાણા મંત્રાલયનો વધારાનો હવાલો સંભાળ્યો અને બજેટ રજૂ કર્યું, જે તેમની વહીવટી કુશળતા અને આર્થિક નીતિઓની ઊંડી સમજને પ્રતિબિંબિત કરે છે.
૧૯૬૯માં નાણામંત્રી મોરારજી દેસાઈના રાજીનામા પછી, ઈન્દિરા ગાંધીએ નાણા મંત્રાલયનો હવાલો સંભાળ્યો અને ૧૯૭૦માં બજેટ રજૂ કર્યું. આમ, તેઓ ભારતના પ્રથમ મહિલા નાણામંત્રી બન્યા. ઇન્દિરા ગાંધીએ તેમના બજેટ ભાષણમાં સિગારેટ પર કર વધારવાની જાહેરાત કરી હતી અને સિગારેટ પીનારાઓની માફી પણ માંગી હતી. તેમણે એક વર્ષ પછી આ કાર્યભાર યશવંતરાવ ચવ્હાણને સોંપ્યો.
૧૯૮૭માં, રાજીવ ગાંધીએ નાણાં મંત્રાલયનો વધારાનો હવાલો સંભાળ્યો અને બજેટ રજૂ કર્યું. વી.પી. સિંહે નાણામંત્રી પદ પરથી રાજીનામું આપ્યા બાદ રાજીવે આ જવાબદારી સંભાળી હતી. તેમનું બજેટ ભાષણ આર્થિક સુધારાઓ અને જનતાની અપેક્ષાઓ વચ્ચે સંતુલન જાળવવાનો પ્રયાસ હતો. આ ત્રણેય વડા પ્રધાનો દ્વારા બજેટ રજૂ કરવું એ ભારતીય રાજકારણમાં એક અનોખો અને મહત્વપૂર્ણ વિકાસ હતો.
