TRAI
TRAIનો મેસેજ ટ્રેસિબિલિટી નિયમ આખરે આજથી અમલમાં આવ્યો છે. દેશના 120 કરોડ મોબાઈલ યુઝર્સને આનો મોટો ફાયદો થવાનો છે. ટેલિકોમ રેગ્યુલેટરે SMS દ્વારા છેતરપિંડી રોકવા માટે આ નિયમની ભલામણ કરી હતી. પહેલા આ નિયમ 1 નવેમ્બરથી લાગુ થવાનો હતો, પરંતુ ટેલિકોમ ઓપરેટર્સની માંગ પર ટ્રાઈએ તેની સમયમર્યાદા એક મહિના વધારીને 30 નવેમ્બર કરી દીધી છે. હોદ્દેદારોની તૈયારીઓ પૂર્ણ ન થતાં તેની સમયમર્યાદા ફરી એકવાર લંબાવીને 10 ડિસેમ્બર કરવામાં આવી હતી. આખરે, આ નિયમ આજથી એટલે કે 11મી ડિસેમ્બરથી લાગુ થઈ ગયો છે. ચાલો જાણીએ કે આ નવા નિયમની દેશના 120 કરોડથી વધુ મોબાઈલ વપરાશકર્તાઓ પર શું અસર પડશે?
સંદેશ ટ્રેસેબિલિટી નિયમ શું છે?
નામ પરથી જ સ્પષ્ટ છે કે, મેસેજ ટ્રેસેબિલિટી નિયમ હેઠળ, યુઝરના મોબાઈલ પર આવતા મેસેજ મોકલનારને ટ્રેસ કરવાનું સરળ બનશે. હેકર્સ દ્વારા મોકલવામાં આવેલા નકલી કોમર્શિયલ સંદેશાઓ વપરાશકર્તાઓ સુધી પહોંચશે નહીં અને નેટવર્ક સ્તરે તેને અવરોધિત કરવામાં આવશે. આ રીતે યુઝર્સમાં છેતરપિંડીનું જોખમ ઓછું થશે. તેમજ મેસેજ મોકલનારને પણ શોધી શકાય છે. ટેલિકોમ કંપનીઓએ યુઝરના નંબર પર આવતા કોઈપણ મેસેજની સંપૂર્ણ ચેઈન વિશે જાણવું જોઈએ.
અગાઉ, ટેલિકોમ રેગ્યુલેટરે અવાંછિત સંદેશાવ્યવહાર માટે નિયમો લાગુ કર્યા છે, જેમાં કોઈપણ વણચકાસાયેલ સ્રોતમાંથી આવતા સંદેશાઓ, જેમાં કોઈપણ URL અથવા APK ફાઈલની લિંક વગેરે હોય તેને અવરોધિત કરવામાં આવશે. વધુમાં, વણચકાસાયેલ નંબરો પરથી આવતા કોમર્શિયલ કોલ્સ પણ નેટવર્ક સ્તરે બંધ કરવામાં આવશે. તેનાથી વધી રહેલી ઓનલાઈન છેતરપિંડી રોકવામાં મદદ મળશે. ભારતીય એજન્સીઓ દ્વારા છેતરપિંડી રોકવા માટે તમામ શક્ય પ્રયાસો કરવામાં આવી રહ્યા છે, પરંતુ છેતરપિંડીના કિસ્સાઓ ઓછા થતા દેખાતા નથી. હેકર્સ સતત નવી રીતે લોકોને છેતરવાનો પ્રયાસ કરે છે. તાજેતરના અહેવાલ મુજબ, ભારતમાં ઓનલાઈન છેતરપિંડીના કેસોમાં 3,000 ટકા સુધીનો વધારો નોંધવામાં આવ્યો છે.
તાજેતરમાં, ટેલિકોમ રેગ્યુલેટરે સત્તાવાર રીતે જણાવ્યું હતું કે મેસેજ ટ્રેસેબિલિટી નિયમોના અમલીકરણને કારણે, વપરાશકર્તાના મોબાઇલ પર પ્રાપ્ત OTP પ્રાપ્ત કરવામાં કોઈ વિલંબ થશે નહીં. તેને સરળ રીતે મિસ કોમ્યુનિકેશન કહેવાય છે. જો કે, ટેલિકોમ ઓપરેટરોએ દલીલ કરી હતી કે ભારતના મોટાભાગના ટેલીમાર્કેટર્સ અને બેંકો જેવા વ્યવસાયિક સંસ્થાઓ હજુ સુધી નવા નિયમ માટે સંપૂર્ણ રીતે તૈયાર નથી, જેના કારણે આ નિયમના અમલીકરણને મોટા પાયે અસર થશે. આ કારણે રેગ્યુલેટરે ચાર ટેલિકોમ કંપનીઓ Jio, Airtel, Vi, BSNLની માંગ પર નિયમો લાગુ કરવામાં વિલંબ કર્યો છે.
જો સૂત્રોનું માનીએ તો, મેસેજ ટ્રેસીબિલિટી નિયમોના અમલીકરણને કારણે 95 ટકા મેસેજ મોબાઈલ યુઝર્સને કોઈપણ વિલંબ વિના પહોંચાડવામાં આવી રહ્યા છે. માત્ર 5 ટકા એવા મેસેજ છે જે આનાથી પ્રભાવિત થશે. જો કે આગામી દિવસોમાં આ 5 ટકા મેસેજ પણ સરળતાથી યુઝર્સને પહોંચાડવામાં આવશે. ટેલિકોમ રેગ્યુલેટર આના પર નજર રાખી રહ્યું છે. મેસેજ ટ્રેસિબિલિટી લાવવાનો હેતુ સ્પામને રોકવાનો છે અને જેથી વપરાશકર્તાઓ સુધી પહોંચતા દરેક કોમર્શિયલ મેસેજની આખી સાંકળ જાણી શકાય.
30 નવેમ્બર સુધીમાં, 27,000 પ્રિન્સિપલ એન્ટિટીઝ (PEs) એ ટેલિકોમ ઓપરેટર્સ સાથે મેસેજ ટ્રેસેબિલિટી ચેઇન માટે પોતાની નોંધણી કરાવી છે. બાકીના રજીસ્ટ્રેશન માટે પણ યુદ્ધના ધોરણે કામગીરી ચાલી રહી છે. ટ્રાઈએ આ પછી હજુ સુધી ડેટા શેર કર્યો નથી. ઉદ્યોગના ડેટા અનુસાર, ભારતમાં દરરોજ લાખો વપરાશકર્તાઓને 1.5 થી 1.7 અબજ કોમર્શિયલ સંદેશાઓ મોકલવામાં આવે છે. નવા નિયમોના અમલીકરણ પછી, વપરાશકર્તાઓને સુરક્ષિત અને નોંધાયેલ સંસ્થાઓ તરફથી સંદેશા પ્રાપ્ત કરવામાં કોઈ સમસ્યાનો સામનો કરવો પડશે નહીં. જો કે, ટેલિકોમ ઓપરેટરો દ્વારા અનરજિસ્ટર્ડ એન્ટિટીના સંદેશાઓને અવરોધિત કરવામાં આવશે.
