Shaktikanta Das
Shaktikanta Das: આઉટગોઇંગ રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા (RBI)ના ગવર્નર શક્તિકાંત દાસે મંગળવારે તેમની છેલ્લી પ્રેસ કોન્ફરન્સમાં નવા RBI ગવર્નર અને તેમની ટીમને ઘણી સલાહ આપી હતી. તેમણે કહ્યું કે ફુગાવો-વૃદ્ધિ સંતુલન પુનઃસ્થાપિત કરવું એ સેન્ટ્રલ બેંક સમક્ષ સૌથી મહત્વપૂર્ણ કાર્ય છે. કેન્દ્રીય બેંકના વડા તરીકેના તેમના છ વર્ષના કાર્યકાળના અંતિમ દિવસે એક પ્રેસ કોન્ફરન્સને સંબોધતા દાસે જણાવ્યું હતું કે તેમના અનુગામીએ બદલાતી વિશ્વ વ્યવસ્થાને સમજવી પડશે, સાયબર ધમકીઓ સાથે અસરકારક રીતે વ્યવહાર કરવો પડશે અને નવી ટેકનોલોજીના ઉપયોગ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવું પડશે. તેમણે આશા વ્યક્ત કરી કે નવા ગવર્નર સંજય મલ્હોત્રા નાણાકીય સમાવેશને પ્રોત્સાહન આપવા ઉપરાંત સેન્ટ્રલ બેંક ડિજિટલ કરન્સી (CBDC) અને યુનિફાઈડ લેન્ડિંગ ઈન્ટરફેસ (ULI) જેવી આરબીઆઈની પહેલને આગળ વધારશે.
સંજય મલ્હોત્રા આરબીઆઈના નવા ગવર્નર બન્યા
સેન્ટ્રલ બેંક સમક્ષ મુદ્દાઓની યાદી આપતા દાસે કહ્યું કે સૌથી મહત્વપૂર્ણ કાર્યો પૈકી એક ફુગાવો અને વૃદ્ધિ વચ્ચે સંતુલન પુનઃસ્થાપિત કરવાનું રહેશે. તેમણે કહ્યું કે ભારતીય અર્થવ્યવસ્થા લવચીક અને મજબૂત બની છે અને તેની પાસે વૈશ્વિક અસરોનો યોગ્ય રીતે સામનો કરવાની ક્ષમતા છે. સરકારે મહેસૂલ સચિવ સંજય મલ્હોત્રાને સેન્ટ્રલ બેંકના ચીફ તરીકે નિયુક્ત કર્યા છે, જેઓ બુધવારે સેન્ટ્રલ બેંકના ચીફ તરીકેનો ચાર્જ સંભાળશે. છ વર્ષ પછી નિવૃત્ત થઈ રહેલા દાસે કહ્યું કે નાણા મંત્રાલય અને રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા (RBI) વચ્ચેનો તાલમેલ છેલ્લા છ વર્ષમાં શ્રેષ્ઠ રહ્યો છે.
વૃદ્ધિ માત્ર રેપો રેટને કારણે નથી પરંતુ ઘણા પરિબળોને કારણે છે
તેમણે એમ પણ કહ્યું કે નાણા મંત્રાલય અને આરબીઆઈના મંતવ્યો ક્યારેક અલગ હોઈ શકે છે, પરંતુ તેમના કાર્યકાળ દરમિયાન આવા તમામ મુદ્દાઓ આંતરિક ચર્ચા દ્વારા ઉકેલવામાં આવ્યા હતા. પ્રશ્નોના જવાબમાં દાસે કહ્યું કે આરબીઆઈ ગવર્નર વ્યાપક અર્થતંત્રની જરૂરિયાતોને ધ્યાનમાં લે છે અને આખરે દરેક ગવર્નર આ નિર્ણય લે છે. એક ચોક્કસ પ્રશ્નના જવાબમાં દાસે જણાવ્યું હતું કે દરેકને તેમના મંતવ્યો રાખવાનો અધિકાર છે, પરંતુ જેમ તે તેને જુએ છે, વૃદ્ધિ માત્ર રેપો રેટ જ નહીં પરંતુ ઘણા પરિબળોથી પ્રભાવિત થાય છે. તેમણે કહ્યું કે આરબીઆઈનો પ્રયાસ વર્તમાન આર્થિક સ્થિતિ અને સંભાવનાઓને ધ્યાનમાં લઈને નાણાકીય નીતિને શક્ય તેટલી યોગ્ય બનાવવાનો છે.
મેન્યુફેક્ચરિંગ અને માઈનિંગ સેક્ટરના નબળા પ્રદર્શનને કારણે ચાલુ નાણાકીય વર્ષ 2024-25ના સપ્ટેમ્બર ક્વાર્ટરમાં ભારતનો આર્થિક વિકાસ દર ઘટીને 5.4 ટકા થયો હતો, જે બે વર્ષમાં સૌથી નીચો સ્તર છે. ગયા નાણાકીય વર્ષ 2023-24ના જુલાઈ-સપ્ટેમ્બરના સમયગાળામાં, કુલ સ્થાનિક ઉત્પાદન (GDP) 8.1 ટકા વધ્યો હતો. સરકારે RBIને કન્ઝ્યુમર પ્રાઇસ ઇન્ડેક્સ (CPI) આધારિત ફુગાવાને બે ટકાના તફાવત સાથે ચાર ટકા પર જાળવી રાખવાનો લક્ષ્યાંક આપ્યો
