GST: આરોગ્ય અને જીવન વીમા સેવાઓ પર GSTથી ભરાઈ સરકારી તિજોરી.

GST

GST: હેલ્થકેર અને જીવન વીમા સેવાઓ પર લાદવામાં આવેલા GSTથી સરકારની તિજોરી ભરાઈ ગઈ છે. આ સેવાઓ પર લાદવામાં આવેલા જીએસટીથી રૂ. 16,000 કરોડથી વધુની કમાણી થઈ છે.

GST: હેલ્થકેર અને જીવન વીમા સેવાઓ પર લાદવામાં આવેલા GSTથી સરકારની તિજોરી ભરાઈ ગઈ છે. આ સેવાઓ પર લાદવામાં આવેલા ગુડ્સ એન્ડ સર્વિસ ટેક્સ (જીએસટી)થી સરકારી તિજોરીને રૂ. 16,000 કરોડથી વધુની આવક થઈ છે. એકંદરે, નાણાકીય વર્ષ 23-2024માં હેલ્થકેર અને જીવન વીમા સેવાઓમાંથી GSTના રૂપમાં રૂ. 16,398 કરોડ સુધીની કમાણી થઈ હતી. જેમાં જીવન વીમામાંથી રૂ. 8,135 કરોડ અને આરોગ્ય વીમામાંથી રૂ. 8,263 કરોડ એકત્ર થયા હતા.

સોમવારે લોકસભામાં આ માહિતી આપતાં નાણાં રાજ્ય મંત્રી પંકજ ચૌધરીએ જણાવ્યું હતું કે ગત નાણાકીય વર્ષમાં જીવન અને સ્વાસ્થ્ય વીમા પરના રિ-ઇન્શ્યોરન્સમાંથી GST તરીકે પણ 2,045 કરોડ રૂપિયા એકત્ર કરવામાં આવ્યા હતા. આમાં પણ લાઇફ રિઇન્શ્યોરન્સથી રૂ. 561 કરોડ અને હેલ્થ કેર પર રૂ. 1,484 કરોડની કમાણી થઈ હતી.

ગયા નાણાકીય વર્ષ 2022-23માં આ સેવાઓ પર GSTથી 16,770 કરોડ રૂપિયાની કમાણી થઈ હતી. આ સમયગાળા દરમિયાન જીવન વીમામાંથી રૂ. 9,132 કરોડ અને આરોગ્ય વીમામાંથી રૂ. 7,638 કરોડ એકત્ર કરવામાં આવ્યા હતા.

આરોગ્ય વીમા પર 18 ટકા GST
નાણા રાજ્ય મંત્રીએ કહ્યું કે હાલમાં સ્વાસ્થ્ય વીમા સેવાઓ પર 18 ટકાના દરે GST લાગુ છે. જો કે, રાષ્ટ્રીય સ્વાસ્થ્ય વીમા યોજના (RSBY), સાર્વત્રિક સ્વાસ્થ્ય વીમા યોજના, જન આરોગ્ય વીમા નીતિ અને નિર્મયા સ્વાસ્થ્ય વીમા યોજના જેવી કેટલીક વિશિષ્ટ સ્વાસ્થ્ય વીમા યોજનાઓ પર કોઈ GST ચાર્જ વસૂલવામાં આવતો નથી. આ યોજનાઓ ખાસ કરીને આર્થિક રીતે નબળા વર્ગો અને દિવ્યાંગોની જરૂરિયાતો પૂરી કરે છે.

GST કાઉન્સિલ અને GoMની ભૂમિકા
GST કાઉન્સિલ (કાઉન્સિલ) એ 9 સપ્ટેમ્બર 2024 ના રોજ તેની 54મી બેઠકમાં જીવન અને આરોગ્ય વીમા પર GSTમાં મુક્તિ અથવા ઘટાડો કરવાના મુદ્દાને ઉકેલવા માટે મંત્રીઓના જૂથ (GoM) ની રચના કરવાનું કહ્યું છે. બિહારના નાયબ મુખ્યમંત્રી સમ્રાટ ચૌધરીની અધ્યક્ષતામાં આ GoMની રચના કરવામાં આવી હતી. આ જૂથની પ્રથમ બેઠક 19 ઓક્ટોબર 2024ના રોજ નવી દિલ્હીમાં યોજાઈ હતી. આ મીટિંગમાં આ નીતિઓ પર વિગતવાર ચર્ચા કરવામાં આવી હતી. મંત્રીએ કહ્યું કે મંત્રીઓની સંમતિ મળ્યા બાદ તેને GST કાઉન્સિલ સમક્ષ મૂકવામાં આવશે. કાઉન્સિલની આગામી બેઠક 21 ડિસેમ્બર 2024ના રોજ જેસલમેરમાં યોજાશે. આ સમયગાળા દરમિયાન GSTમાં મુક્તિની ભલામણ પર ચર્ચા થઈ શકે છે.

અગાઉના અને વર્તમાન કર માળખાની સરખામણી
ચૌધરીએ એમ પણ કહ્યું હતું કે GSTના અમલ પહેલાં, આરોગ્ય અને જીવન વીમા સેવાઓ પર સર્વિસ ટેક્સ હેઠળ સમાન દરે ટેક્સ લાગતો હતો અને ચોક્કસ યોજનાઓ માટે છૂટ આપવામાં આવતી હતી.

હવે એ જોવાનું મહત્વનું રહેશે કે GST કાઉન્સિલ ભવિષ્યમાં સ્વાસ્થ્ય અને જીવન વીમા સેવાઓ પરના ટેક્સ માળખામાં કોઈ ફેરફાર કરે છે કે કેમ.