India-China
ભારત અને ચીન બંને વચ્ચે LAC મુદ્દાને લઈને ઘણા ફેરફારો સામે આવી રહ્યા છે. પેટ્રોલિંગ શરૂ થયા બાદ બંને દેશોના રક્ષા મંત્રીઓ એકબીજાને મળ્યા હતા. પરસ્પર તણાવ ઓછો કરવા માટે પહેલા તબક્કા પર કામ કરવામાં આવ્યું છે, છતાં આગામી બે તબક્કામાં સહમતિ બનવી પડશે.
ભારત-ચીનગલવાન હિંસા બાદથી બંને દેશો વચ્ચે યુદ્ધ જેવી સ્થિતિ સર્જાઈ રહી હતી, પરંતુ હાલમાં જ પરિસ્થિતિમાં બદલાવ જોવા મળ્યો છે. શિયાળાની સિઝન શરૂ થઈ ગઈ હોવા છતાં બંને દેશો વચ્ચેનો બરફ હવે પીગળતો જોવા મળી રહ્યો છે. એલએસી, ડેમચોક અને ડેપસાંગ પરના બે વિવાદિત પોઈન્ટમાં પેટ્રોલિંગ શરૂ થઈ ગયું છે. તેનાથી પણ આગળ જતાં ભારત અને ચીન હવે LACના બફર ઝોન અંગે ચર્ચા કરી રહ્યા છે.
ઉપરાંત, અમે ડી-એસ્કેલેશન એટલે કે સૈનિકોના એકત્રીકરણને ઘટાડવા અંગે વાતચીત શરૂ કરવા તરફ આગળ વધી રહ્યા છીએ. આ અંગે બંને દેશોના રક્ષા મંત્રીઓ વચ્ચે બેઠક યોજાઈ છે. 50 મિનિટ સુધી ચાલેલી આ બેઠકમાં રક્ષા મંત્રી રાજનાથ સિંહે છૂટાછેડા બાદ ડી-એસ્કેલેશન તરફ આગળ વધવાની વાત કરી છે.
ગુરુવારે, ભારત અને ચીનના સંરક્ષણ પ્રધાનોએ વાસ્તવિક નિયંત્રણ રેખા પર ડી-એસ્કેલેશન પર ચર્ચા કરી. અહીં એ સમજવું જરૂરી છે કે પરસ્પર તણાવ ઘટાડવા માટે આ કયો તબક્કો છે? LAC પર તણાવ ઘટાડવા માટે, ત્રણ તબક્કામાં કામ કરવાનું છે. આમાંથી બે પર હજુ સર્વસંમતિ સાધવાની બાકી છે. પ્રથમ ડી: છૂટાછવાયા એટલે કે સૈનિકોની સામસામે ગોઠવણની સ્થિતિને સામાન્ય બનાવવી.
તે તાજેતરમાં જ પૂર્ણ થયું છે. સેકન્ડ ડીનો અર્થ છે ડી-એસ્કેલેશન એટલે કે એલએસી પર સૈન્યના જવાનોની સંખ્યા ઘટાડવી અને તેમને તેમની બેરેકમાં પાછા લાવવા. તેના ત્રીજા ડીનો અર્થ છે ડી-ઇન્ડક્શન એટલે કે એલએસી પર દેશના વિવિધ ભાગોમાંથી મોકલવામાં આવેલા સૈનિકોને તેમના બેઝ પર પાછા મોકલવા અને હથિયારોની સંખ્યા ઘટાડવી.
જૂન 2020માં ગલવાન ખીણમાં ચીન સાથેની હિંસક અથડામણ પછી, ભારતે સરહદ પર સૈનિકોની એટલી મોટી ટુકડી, લડાયક વાહનો અને ફાઈટર પ્લેન તૈનાત કર્યા કે માત્ર તેને જોઈને જ દુશ્મનને પરસેવો છૂટી ગયો. એકલા ભારતીય વાયુસેનાએ પૂર્વ લદ્દાખ ક્ષેત્રમાં 50 હજારથી વધુ સૈન્ય જવાનોને તૈનાત કર્યા છે. 90 થી વધુ ટેન્ક, 330 BMP લડાયક વાહનો, રડાર સિસ્ટમ, પિનાકા મિસાઈલ સિસ્ટમ, હોવિત્ઝર્સ, સિગસૌર રાઈફલ્સ, ડ્રોન અને અન્ય ઘણા હથિયારોનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો હતો. આ જોઈને ભારત પર નજર રાખનાર ચીન પણ ડરી ગયું.
ગલવાન અથડામણ પછી, ભારતીય વાયુસેનાએ ફાઇટર પ્લેનની ઘણી સ્ક્વોડ્રનને એક્શન મોડમાં રાખી છે. આ સાથે જ આ વિસ્તારમાં સુખોઈ-30 એમકેઆઈ અને જગુઆર ફાઈટર એરક્રાફ્ટને દુશ્મનો પર 24 કલાક દેખરેખ અને ગુપ્ત માહિતી એકત્ર કરવા માટે તૈનાત કરવામાં આવ્યા હતા. વાયુસેનાના પરિવહન જહાજોએ 9 હજાર ટનનું પરિવહન કર્યું હતું. આ સિવાય ભારતીય સેનાએ LACની સાથે અન્ય ઘણી જગ્યાઓ પર પણ સૈનિકો તૈનાત કર્યા છે. તેમાં તવાંગ સેક્ટર પણ સામેલ છે.
ભારતીય વાયુસેનાએ આ વિસ્તારમાં મોટી સંખ્યામાં રિમોટલી પાઇલોટેડ એરક્રાફ્ટ પણ તૈનાત કર્યા હતા. એરફોર્સના તમામ પ્રકારના એરક્રાફ્ટ દ્વારા દેખરેખની રેન્જ લગભગ 50 કિમીની હતી. આ સિવાય ફાઈટર પ્લેનની ઘણી સ્ક્વોડ્રન આક્રમક સ્થિતિમાં આવી ગઈ હતી.
ગલવાન ખીણની અથડામણ પછી, સેનાએ તેની લડાઇ ક્ષમતાઓને વધારવા માટે અરુણાચલ પ્રદેશમાં LAC સાથેના પહાડી વિસ્તારોમાં M-777 અલ્ટ્રા-લાઇટ હોવિત્ઝર્સ પણ તૈનાત કર્યા. તેમની તૈનાતી માટે ચિનૂક હેલિકોપ્ટરનો પણ ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો. સેનાએ આ વિસ્તારમાં લાઇટ મશીનગન, અમેરિકન સિગસૌર રાઇફલ્સ અને અન્ય ઘાતક હથિયારો પણ તૈનાત કર્યા હતા.
ભારત-ચીન સરહદ પર વિવાદ એપ્રિલના ત્રીજા સપ્તાહમાં જ શરૂ થયો હતો. ત્યાં ચીની સેનાની ક્ષણ જોવા મળી. ઘણા લશ્કરી એકમો સાથે ભારે ટ્રકોમાં વધારો થયો હતો. પરંતુ, 15 જૂનની રાત્રે બંને સેનાઓ વચ્ચે સીધી અથડામણ થઈ હતી. ગલવાન ઘાટીમાં LAC પર આ અથડામણમાં ભારતીય સેનાના કર્નલ સહિત 20 જવાનો શહીદ થયા હતા. જો કે ભારતે એવો પણ દાવો કર્યો છે કે ચીનના 40થી વધુ સૈનિકો માર્યા ગયા છે. આ દરમિયાન લોખંડના સળિયાની સાથે નખ લગાવેલા હથિયારનો ઉપયોગ હથિયાર તરીકે કરવામાં આવ્યો હતો.
