Lok Sabha Elections 2024: હાલમાં, ભારતીય રાજકીય પરિદ્રશ્ય એક મોટા પરિવર્તનની સાક્ષી છે જ્યાં ચૂંટણી પ્રચારમાં આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ (AI) નો ઉપયોગ કરવામાં આવી રહ્યો છે. નવી ટેક્નોલોજી અનુસાર ભારતીય જનતા પાર્ટી અને તેના નેતાઓ આગળ વધી રહ્યા છે અને વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી પણ તેમાં અગ્રેસર છે. ભાજપે મોદીજીના ભાષણોને વિવિધ ભાષાઓમાં અનુવાદિત કરવા માટે AIનો ઉપયોગ કર્યો છે, જે ચૂંટણી પ્રચારમાં એક નવો વળાંક છે. પીએમ મોદીનું ભાષણ સોશિયલ મીડિયા પર બંગાળી, કન્નડ, તમિલ, તેલુગુ, પંજાબી, મરાઠી, ઉડિયા અને મલયાલમ જેવી ભાષાઓમાં પણ સાંભળી શકાય છે.
ડિસેમ્બર 2023 માં, ઉત્તર પ્રદેશમાં એક કાર્યક્રમ દરમિયાન વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીના હિન્દી ભાષણને તમિલમાં અનુવાદિત કરવા માટે એક વિશેષ AI ટૂલનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો. આ ટૂલ રીઅલ ટાઇમમાં કામ કરે છે, એટલે કે તે વાણીને જેમ થાય છે તેનું ભાષાંતર કરે છે. ચૂંટણી પ્રચારમાં આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સનો ઉપયોગ માત્ર મતદારોને સમજવામાં મદદ કરે છે, પરંતુ રાજકીય પક્ષોને તેમનો સંદેશ વધુ અસરકારક રીતે પહોંચાડવામાં પણ મદદ કરે છે. આ નવી ટેક્નોલોજીનો ઉપયોગ ચૂંટણી પ્રચારને વધુ અસરકારક બનાવી શકે છે અને મત ગણતરીને સીધી રીતે જોવામાં પણ મદદ કરી શકે છે.
ચૂંટણીમાં ઉપયોગમાં લેવાતા AI
તાજેતરમાં જ પાકિસ્તાનની સામાન્ય ચૂંટણીઓમાં પણ AIનો ઉપયોગ જોવા મળ્યો હતો. ઈમરાન ખાનની પાર્ટી પાકિસ્તાન તહરીક-એ-ઈન્સાફ (PTI) એ તેમના નવા ભાષણોમાં તેમના અવાજની નકલ કરવા માટે AI નો ઉપયોગ કર્યો હતો જ્યારે ઈમરાન ખાન પોતે જેલમાં હતા. આ વર્ષે જાન્યુઆરીમાં બાંગ્લાદેશની ચૂંટણીમાં ઉલટું થયું. ત્યાં વિપક્ષી પાર્ટીઓએ આરોપ લગાવ્યો કે સરકારના સમર્થકોએ ખોટા કામ માટે AIનો ઉપયોગ કર્યો. વિપક્ષને અપમાનિત કરવા માટે નકલી વીડિયો (ડીપફેક) પણ બનાવવામાં આવ્યા હતા. ચીન અને રશિયા પર અન્ય દેશો, ખાસ કરીને તાઈવાનમાં ચૂંટણીને પ્રભાવિત કરવા માટે AIનો ઉપયોગ કરવાનો આરોપ છે.
AIએ ચૂંટણીને પ્રભાવિત કરી.
જો કે, આ ટેક્નોલોજીના દુરુપયોગનું જોખમ પણ છે, જેમ કે ફેક ન્યૂઝ ફેલાવવાનું. તેથી, સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ્સે આવી ખોટી માહિતીને રોકવા માટે કડક નિયમોનું પાલન કરવું જોઈએ. આ ફેક ન્યૂઝ લોકોને એકબીજામાં લડાવી શકે છે. મોટા લોકો પણ આ ટેક્નોલોજીથી ચિંતિત છે. તે કહે છે કે પહેલા અમે અખબારો અને ટીવીના સમાચારો વાંચતા અને જોતા. હવે ફેસબુક, ગૂગલ, ઇન્સ્ટાગ્રામ અને વોટ્સએપ જેવી વસ્તુઓ પર ઘણો વિશ્વાસ કરવામાં આવે છે.
આના પર, નકલી સમાચાર ખૂબ જ ઝડપથી અને સરળતાથી ફેલાય છે. એક સર્વેમાં 87 ટકા લોકો એ વાત પર સહમત થયા કે ફેક ન્યૂઝ ચૂંટણીને સૌથી વધુ અસર કરે છે. આ નવી ટેક્નોલોજી આપણી પસંદ-નાપસંદને સમજી શકે છે અને એવા સમાચાર બતાવી શકે છે જેને આપણે સાચા તરીકે સ્વીકારીશું. તેનો ઉપયોગ નેતાની છબી ખરાબ કરવા માટે પણ થઈ શકે છે. તેમના નિવેદનો બનાવટી હોઈ શકે છે અથવા તેમના મંતવ્યો વિકૃત હોઈ શકે છે.
નિષ્પક્ષ ચૂંટણીની શક્યતા.
આ નકલી સમાચાર માત્ર લેખિતમાં જ નહીં પણ વીડિયો અને અવાજમાં પણ હોઈ શકે છે, જેને વાસ્તવિક તરીકે સમજવું ખૂબ મુશ્કેલ છે. ચૂંટણીમાં ઉમેદવારની જીત કે હાર પરિણામો પર મોટી અસર કરી શકે છે. હજી સુધી આવું થયું નથી, પરંતુ ચિંતા છે કે ભવિષ્યમાં AIનો ઉપયોગ મત ગણતરીમાં ગેરરીતિ કરવા માટે પણ થઈ શકે છે. આવી સ્થિતિમાં સવાલ એ થાય છે કે શું નિષ્પક્ષ ચૂંટણી યોજવી શક્ય બનશે? આ AI ટૂલ્સ એટલા સારા છે કે ખરેખર ખોટું કામ કોણે કર્યું તે શોધવું મુશ્કેલ બની જાય છે.
Google અને ચૂંટણી પંચ વચ્ચે ભાગીદારી.
ચૂંટણી પંચનો ગૂગલ સાથે ભાગીદારી કરવાનો નિર્ણય સકારાત્મક પગલું છે, જેથી લોકોને સાચી અને જરૂરી માહિતી મળી શકે. આવી પહેલ સાથે, નિષ્પક્ષ ચૂંટણીની સંભવિત અપેક્ષા છે. પરંતુ, આ નવી ટેક્નોલોજીના દુરુપયોગ સાથે સંકળાયેલા પડકારોને ધ્યાનમાં રાખીને, તેને યોગ્ય રીતે નિયંત્રિત કરવું જોઈએ જેથી કરીને તે ચૂંટણી પ્રક્રિયાને ખોટી રીતે દિશામાન ન કરે. હવે ચૂંટણી સંબંધિત મહત્વની માહિતી (જેમ કે મતદાર નોંધણી અને કેવી રીતે મતદાન કરવું) YouTube અને Google સર્ચ પર સરળતાથી ઉપલબ્ધ થશે. ઉપરાંત, Google ખોટી માહિતીના ફેલાવાને રોકવા માટે વિશેષ તકનીક (AI) નો ઉપયોગ કરી રહ્યું છે. આ સિવાય ગૂગલ ચૂંટણી સંબંધિત જાહેરાતો બતાવવા માટે પણ કડક નિયમો લાગુ કરી રહ્યું છે.
ગૂગલ ફેક ન્યૂઝ કેવી રીતે રોકશે?
ગૂગલ ચૂંટણીમાં ફેક ન્યૂઝના ફેલાવાને રોકવા માટે એક નવા ગઠબંધનમાં જોડાયું છે. આ ગ્રૂપનું નામ છે Coalition for Content Provenance and Authenticity (C2PA). આ પહેલા પણ ગૂગલે ‘ગુગલ ન્યૂઝ ઇનિશિયેટિવ ટ્રેનિંગ નેટવર્ક’ અને ‘ફેક્ટ ચેક એક્સપ્લોરર ટૂલ’ જેવી વસ્તુઓ શરૂ કરી હતી, જેથી પત્રકારો લોકો સુધી સાચા સમાચાર પહોંચાડી શકે અને ખોટા સમાચારનો પર્દાફાશ કરી શકે. ટૂંક સમયમાં જ યુટ્યુબ પર વીડિયો બનાવનારા લોકો માટે એ જણાવવું જરૂરી બનશે કે તેમણે બનાવેલો વીડિયો વાસ્તવિક છે કે નહીં. ઉપરાંત, યુઝર્સને એ પણ ખબર પડશે કે તે વાસ્તવિક નથી કારણ કે YouTube પોતે જ વિડિયોને લેબલ કરશે.
નકલી સમાચાર સામે કાયદો શું છે?
અત્યાર સુધી, ભારતમાં એવો કોઈ ચોક્કસ કાયદો નથી જે ફક્ત આર્ટિફિશિયલ ઈન્ટેલિજન્સ (AI) અને ડીપફેક ટેક્નોલોજીને ધ્યાનમાં રાખીને બનાવવામાં આવ્યો હોય અને જે આવા નકલી વીડિયો બનાવનાર વ્યક્તિને સીધી સજા કરી શકે. હાલના કાયદા અનુસાર, કોઈ વ્યક્તિ વિરુદ્ધ કોઈ કાર્યવાહી કરી શકાતી નથી સિવાય કે ખોટી માહિતી દેશની સુરક્ષા, એકતા અથવા અખંડિતતાને જોખમમાં મૂકે અથવા કોઈને બદનામ ન કરે. જો કોઈ વ્યક્તિ કોઈ નેતાનો નકલી અવાજ કે વીડિયો બનાવીને ખોટા સમાચાર ફેલાવે છે, તો તેની સામે ભારતીય દંડ સંહિતા (1860) જેવા જૂના કાયદાઓ અથવા ભારતીય ન્યાયિક સંહિતા (2023), ઈન્ફોર્મેશન ટેક્નોલોજી એક્ટ જેવા નવા કાયદાઓ હેઠળ કાર્યવાહી કરવામાં આવશે. (2000) અને માહિતી ટેકનોલોજી અધિનિયમ (2000). મધ્યસ્થી માર્ગદર્શિકા અને ડિજિટલ મીડિયા એથિક્સ કોડ હેઠળ) નિયમો, 2021
