₹2000 ની નોટ – હવે ફક્ત નામ, RBI ના આંકડા ચોંકાવનારા છે
રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા (RBI) એ અહેવાલ આપ્યો છે કે 30 સપ્ટેમ્બર, 2025 સુધીમાં, ₹2000 ની નોટોનું પરિભ્રમણ ઘટીને માત્ર ₹5,884 કરોડ થઈ ગયું છે. જ્યારે મે 2023 માં આ નોટોને ચલણમાંથી પાછી ખેંચવાની જાહેરાત કરવામાં આવી હતી, ત્યારે તેમની કુલ કિંમત ₹3.56 લાખ કરોડ હતી. આનો અર્થ એ થયો કે લગભગ અઢી વર્ષમાં, આ નોટોનો ઉપયોગ લગભગ સંપૂર્ણપણે બંધ થઈ ગયો છે.
શું ₹2000 ની નોટો હજુ પણ માન્ય છે?
RBI અનુસાર, ₹2000 ની નોટો હજુ પણ કાયદેસર રીતે માન્ય છે. આનો અર્થ એ છે કે તેનો ઉપયોગ લોન ચૂકવવા અથવા નાણાકીય વ્યવહારો માટે થઈ શકે છે. જો કે, રોજિંદા ખરીદી અને સામાન્ય બજારમાં તેનો ઉપયોગ લગભગ બંધ થઈ ગયો છે.
₹2000 ની નોટો ક્યારે અને શા માટે રજૂ કરવામાં આવી?
- ₹500 અને ₹1000 ની નોટોની નોટબંધી પછી નવેમ્બર 2016 માં ₹2000 ની નોટ જારી કરવામાં આવી હતી.
- તેનો હેતુ અચાનક ચલણની અછતને દૂર કરવાનો હતો.
- જોકે, જ્યારે પૂરતી માત્રામાં નાની નોટો (₹500 અને ₹200) છાપવામાં આવી હતી, ત્યારે 2018-19માં ₹2000 ની નોટનું છાપકામ બંધ કરવામાં આવ્યું હતું.
- RBI અનુસાર, આમાંની મોટાભાગની નોટો માર્ચ 2017 પહેલા જારી કરવામાં આવી હતી અને હવે તેમના જીવનચક્ર સુધી પહોંચી રહી છે.
₹2000 ની નોટો કેવી રીતે બદલી શકાય?
- સામાન્ય લોકોને 7 ઓક્ટોબર, 2023 સુધી બેંક શાખાઓમાં નોટો જમા કરાવવા અથવા બદલવાની મંજૂરી આપવામાં આવી હતી.
- આ પછી, 9 ઓક્ટોબર, 2023 થી, આ સુવિધા RBI ની ફક્ત 19 પ્રાદેશિક કચેરીઓ સુધી મર્યાદિત હતી.
- જો ઇચ્છિત હોય, તો લોકો પોસ્ટ દ્વારા RBI ઓફિસમાં ₹2000 ની નોટો પણ મોકલી શકે છે અને રકમ તેમના બેંક ખાતામાં જમા કરાવી શકે છે.
નિષ્કર્ષ
₹2000 ની નોટ હવે લગભગ લુપ્ત થઈ ગઈ છે. જ્યારે તે કાયદેસર રીતે માન્ય રહેશે, RBIનો સ્પષ્ટ સંદેશ એ છે કે ભવિષ્યમાં, ભારતીય ચલણ પ્રણાલી નાના મૂલ્યની નોટો અને ડિજિટલ ચુકવણીઓ પર વધુ આધાર રાખશે.
